Woordenboek der oudheid

Prof. dr. J. Nuchelmans - Dr. J.H. Brouwers (1976)

Gepubliceerd op 21-02-2025

ARSACIDEN

betekenis & definitie

De dynastie der koningen die over het rijk der → Parthen hebben geregeerd (ca. 250 vC 227 nC).

Volgens de meeste bronnen is de dynastie genoemd naar de stichter Arsaces, een nomadenhoofdman die ca. 250 vC de satrapie Parthië ten zuidoosten van de Kaspische Zee van de heerschappij der Seleuciden bevrijd zou hebben; in ieder geval was het gebied onafhankelijk na de overwinning van Arsaces’ broer Tiridates op Seleucus II (ca. 235 vC). De Arsaciden pretendeerden af te stammen van de Perzische koning Artaxerxes II en de traditie van het Perzische rijk der Achaemeniden voort te zetten; de meesten van hen droegen de troonnaam Arsaces. Daarom is het moeilijk aantal en volgorde der Arsaciden nauwkeurig vast te stellen; de volgende lijst kan dan ook in vele opzichten slechts als werkhypothese gelden (de meeste tegenkoningen zijn onvermeld gelaten):Arsaces I ca. 250-247

Tiridates 247-211

Artabanus I (?) 211-191

Phryapites 191-176

Phraätes I 176-171

Mithridates I 171-138/137

Phraätes II 137-128

Artabanus II 128-123

Mithridates II 123-88

Gotarzes I 90-87

Orodes I 89-77

Sinatruces 77-70

Phraätes III 70-57

Orodes II 57-38/37

Pacorus I 53-38

Phraätes IV 37-2 vC

Phraätes V 2 vC-6/7 nC

Orodes III 7-8 nC

Vonones I 9-12

Artabanus III 10-39

Vardanes 39-45

Gotarzes II 39-51

Vonones II 52

Vologeses I 52-80

Pacorus II 78-116

Artabanus IV 80-81

Chosroës of Osroës 106-129

Vologeses II 106-148

Mithridates V 130-147

Vologeses III 147-192

Vologeses IV 191-209

Vologeses V 209-223

Artabanus V 213-226/227

Door veroveringen wisten de Arsaciden op den duur een

gebied te beheersen dat zich uitstrekte van de Eufraat tot de Indus en van de Kaspische Zee tot de Perzische Golf. Na de nederlagen der Parthen tegen de keizers Marcus Aurelius en Septimius Severus in de 2e eeuw nC verloor de dynastie aan gezag. De laatste vertegenwoordigers werden verdreven door een zekere Ardasjir (Artaxerxes), de grondlegger van het rijk der Sassaniden.

Lit. N. C. Debevoise, A Political History of Parthia (Chicago 1938). - J. Wolski, L’histoire d’Arsace Ier (Historia 8, 1959, 222-238). [Beek/Nuchelmans]

< >