Schots theoloog (Gordonstown, Morayshire, 23 Dec. 1648 - Ury 3 Oct. 1690), gesproten uit een aanzienlijk Schots geslacht, studeerde enige tijd te Parijs, waar zijn oom rector was van het Scotch College. Intussen werd zijn vader Quaker en werd hij thuisgeroepen op aandringen van zijn stervende moeder, die R.K. invloeden vreesde.
De zoon werd ook Quaker in 1667 en koos in 1670 een vrouw, Christian Mollison, uit gelijkgestemde kring. In tegenstelling tot andere Quakers bleef hij grondig studeren; zo werd hij hun meest wetenschappelijke verdediger. Herhaaldelijk in de gevangenis, geraakte hij niettemin zeer bevriend met den lateren koning Jacobus II. Hij heeft veel in Duitsland en voorts in Nederland gereisd, ook met William Penn en George Fox. Zijn bezitting Ury bij Aberdeen is door Jacobus II tot baronie met souvereine rechten verheven; aldaar is hij overleden. Zijn hoofdwerk is de Apology for the true Christian Divinity, as the same is set forth andpreached by the people called in scorn Quakers (1676).
In dit werk, soms als een van de beste theologische werken in het Engeland van die tijd beoordeeld, vindt men de zorgvuldige verdediging van 15 Theses Theologiae, die hij voor een openbare discussie te Aberdeen, 14 Mrt 1675, in het Engels, Latijn, Frans en Nederlands had uitgegeven. Hij gaat er van uit, dat alle ware kennis uit de goddelijke openbaring tot het hart van het individu komt; de Bijbel neemt een secundaire plaats in, ondergeschikt aan het „inward light”; hij is een tegenstander van de Gereformeerde leer der eeuwige verwerping en vertoont de invloed van het denken der Cambridge Platonists, Smith, den H. Bernardus, Bonaventura, Tauler, Thomas a Kempis, die „kenden en tastten de liefde Gods”. De Apologie verscheen te Amsterdam in het Latijn, is in vele talen vertaald, in het Ned. door J. H. Glazemaker (2de dr. Amsterdam 1757); in 1679 schreef hij The Apology vindicated.PROF. DR J. N. BAKHUIZEN VAN DEN BRINK
Bibl.: Verz. werken onder de titel: Truth Triumphant (1692); andere uitgave 1717-’18 in 3 vol.; Reliquiae Barclaianae (1870).
Lit.: W. C. Braithwaite, The second period of Quakerism (1919); G. L. van Dalfsen, Het inwaartsch licht bij de Quakers, in het bijzonder bij Barclay; diss. Leiden (Zeist 1940).
