Spaans prozaschrijver (Escalona, prov. Toledo, 1282 -1348), zoon van de infante don Manuel, werd al vroeg met belangrijke opdrachten belast.
Hij nam zeer actief deel aan de politieke strijd tijdens de regering van Ferdinand IV en die van Alfonso XI. Van het tiental werken van Juan Manuel dat tot ons is gekomen, alle van didactische of historische aard, is de Conde Lucanor of het Libro de Patronio (1335) het belangrijkste. Het is een verzameling van 50 „enxiemplos”, in elk waarvan de graaf Lucanor aan zijn raadsman Patronio een bepaald geval voorlegt op het gebied van menselijke verhoudingen, dat de leermeester oplost door een verhaal te vertellen, dat eindigt met een moraal in een paar versregels. Vele dezer vertellingen zijn van Oosterse oorsprong, andere zijn ontleend aan Aesopus, weer andere berusten op Spaanse overleveringen. De stijl is eenvoudig, kernachtig en klaar. Juan Manuel is de eerste Castiliaanse prozaschrijver die een eigen stijl heeft, en de Conde Lucanor is het belangrijkste prozawerk van de 14de eeuw, dat in één adem genoemd kan worden met Boccaccio’s Decamerone (1348) en Chaucer’s Canterbury Tales, die eerst kort na het Spaanse werk geschreven werden.Bibl. (teksten): Obras, ed. P. de Gayangos (Madrid 1857), in de Bib. de Aut. Esp., t. LI; El Conde Lucanor, ed. E. Krapf (Vigo 1898, 21902); ed.
H. Knust en A. Birch Hirschfeld (Leipzig 1900); ed. F. J. Sanchez Gantón (Madrid 1920); ed.
E. Julia (Madrid 1933) , ed. Gonzélez Palencia (Zaragoza 1940); El C. L., ed. A. Steiger (1944).
Lit.: J. B. Trend, Introd. to C. L. or the Fifty Pleasant Tales of Patronio (London 1924); M. Menéndez y Pelayo, Origenes de la Novela, dl I, Edic. Nac. (Santander 1943), blz. 138-153; A.
Giménez Soler, D. J. M. Biogr. y estudio critico (Zaragoza 1932); J- A. Tamayo, Escritores didécticos de los siglos XIII y XIV in Hist. gen. de las literat. hispan., dl I (Barcelona 1949); blz. 459-469.
