le Père, bijgenaamd de Grijze Eminentie (l’Eminence grise), vertrouweling van kardinaal de Richelieu (Parijs 4 Nov. 1577 - 18 Dec. 1638), heette eigenlijk François le Clerc du Tremblay, baron van Maffliers. In 1599 gaf hij een veelbelovende militaire en diplomatieke loopbaan op om in de Capucijnenorde te treden.
In 1604 werd hij tot priester gewijd; het volgend jaar reeds was hij gardiaan te Bourges en in 1613 klom hij op tot provinciaal van zijn orde in Touraine. Als mysticus (hij schreef o.m. een Introduction à la vie spirituelle), als prediker en als kloosterhervormer (de vrouwencongregatie van O.L. Vrouw van Calvarie is in 1617 mede door hem opgericht) verwierf hij een grote naam. Deze werkzaamheden brachten hem in aanraking met Richelieu, toen nog bisschop van Luçon, die later tijdens zijn ministerschap hem als assistent tot zich riep. Aanvankelijk ijverde Joseph voor een kruistocht der Katholieke mogendheden tegen de Turken, maar hij vond voor dit denkbeeld noch in Spanje, noch bij de paus gehoor. Daarna vestigde hij zijn hoop op Frankrijk alleen.
Hij verzoende zich reeds in 1624 met Richelieu’s politiek van bondgenootschap met Protestantse mogendheden tegen het Huis Habsburg, dat hij nu ook als de grootste hinderpaal voor een Frans overwicht in Europa beschouwde. Op het keurvorstenconvent van Regensburg (1630), waar hij Richelieu vertegenwoordigde, en later, voerde hij een voortdurende diplomatieke oorlog tegen de keizer. Tevergeefs trachtte hij Wallenstein naar de Franse zijde over te halen, doch met Oxenstierna voerde hij onderhandelingen die in 1633 leidden tot een bondgenootschap tussen Frankrijk en Zweden. Hij was het ook die in 1635 Bernhard van Saksen Weimar in Franse dienst deed overgaan. Zonder een officiële functie te bekleden heeft hij achter de schermen grote invloed uitgeoefend op de regering van Richelieu, die hem als zijn rechterhand beschouwde.Lit.: G. Fagniez, Le Père Joseph et Richelieu, 2 dln (1894); Willy Andreas, Geist u. Staat. Histor. Porträte (1922); H. d’Yvignac, L’Eminence grise (Paris 1931); L. Dedouvres, Politique et apötre: le père J. de Paris (2 dln, Paris 1932); voorts nog Aldous Huxley: Grey Éminence. A Study in Religion and Politics (1941, Fr. vert. 1945).
