(Litterae encyclicae, soms litterae apostolicae) is volgens het tegenwoordig kerkrechtelijk spraakgebruik een pauselijke bul of breve en ook elk belangrijk pauselijk officieel schrijven, meestal in het Latijn, gericht tot de Katholieke wereld of tot het episcopaat van een land en betreffende gewichtige aangelegenheden van godsdienstige of morele aard. Alle encyclieken verschijnen tegenwoordig in de Acta Apostolicae Sedis. Doorgaans zijn betrouwbare vertalingen in omloop.
De encycliek wordt aangeduid met de eerste woorden van de officiële tekst. In deze zgn. wereldbrieven wordt niet enkel gehandeld over zuiver godsdienstige aangelegenheden, als dogmatische waarheden of liturgische feesten, maar ook over morele vragen en over sociologische en zelfs politieke problemen, voor zover deze met godsdienst en moraal verband houden. Door paus Leo XIII en ook Pius XI werden talrijke encyclieken opgesteld; het gebruikte Latijn is steeds zeer keurig en volgt een bepaalde traditie. Sommige encyclieken hebben grote tegenstand uitgelokt, bijv. de encycliek Pascendi dominici gregis van Pius X op 8 Sept. 1907, tegen het modernisme. Bekend is vooral de sociale encycliek Rerum novarum, van Leo XIII op 15 Mei 1891, van welker verschijnen ieder jaar op Hemelvaartsdag de verjaring gevierd wordt door de Katholiek georganiseerde arbeiders; de leer van deze encycliek werd 40 jaar later door Pius XI in de encycliek Quadragesimo anno bevestigd en aangevuld.
Epistolae encyclicae, naar vorm eenvoudiger, zijn apostolische brieven (epistolae) die over gewichtige aangelegenheden handelen en eveneens tot geheel de Kerk of tot het episcopaat van een gebied gericht zijn.
PROF. DR MAG. W. ONCLIN
