heet een kadaster van Engeland, aangelegd op bevel van Willem de Veroveraar en in 1086 voltooid (of althans de „descriptiones” naar dewelke het „Domesday Book” werd samengesteld, dat zelf misschien wat later is tot stand gekomen). Om het kadaster op te stellen werden naar de onderscheidene graafschappen koninklijke ambtenaren uitgezonden, die de verhoudingen in elke hundred (onderverdeling van een graafschap) zorgvuldig optekenden — en van wier descriptiones enkele zijn bewaard gebleven.
Voor de samenstelling van het „Domesday Book” werden evenwel de in deze rapporten vervatte gegevens (die dus topografisch waren gehouden, met de indeling in „hundreds” als basis) opnieuw bewerkt tot een overzicht per bezitter van de onderscheidene domeinen in ieder graafschap: naam van de baron, ligging zijner bezittingen, oppervlakte aan akkerland, weiden, bossen, enz.; aantal bewoners, veestapel, schatting van de jaarlijkse opbrengst in het verleden en in het heden, enz.Het „book” bestaat feitelijk uit twee delen waarvan het tweede de beschrijving geeft van de drie oostelijke graafschappen, en het eerste — en omvangrijkste — die van de overige counties. Om onbekende redenen ontbreken evenwel Northumberland en Durham, alsook enkele steden waaronder Londen en Winchester.
Het door Willem de Veroveraar met de aanleg van het „Domesday Book” nagestreefde doel schijnt in hoofdzaak van fiscale aard te zijn geweest: overzicht van de opbrengst der kroondomeinen, en van hetgeen de overige grondbezitters hem verschuldigd waren; betere kijk tevens op de nationale hulpmiddelen en inkomsten. Van dit kadaster wordt reeds ten tijde van Hendrik II (1154-’89) gezegd dat de er in opgenomen gegevens voor geen beroep vatbaar zijn — van welk feit denkelijk de populaire benaming „Domesday Book” (letterlijk dus: boek van het Laatste Oordeel) is afgeleid. Oorspronkelijk bewaard te Winchester, werd het, vermoedelijk onder Hendrik II, overgebracht naar Westminster en van daar ten slotte, in de tweede helft van de 19de eeuw, naar het Public Record Office te Londen, waar het nog steeds berust. Het werd uitgegeven in 2 dln in 1783, gevolgd in 1811 door een index-deel en in 1816 door een supplement-band met enkele aanvullende documenten. In 1861-’63 werd het handschrift fotografisch gereproduceerd.
DR L. VOET
Lit.: E. A. Freeman, History of the Norman conquest, dln IV en V (2de dr. 1876); Domesday studies, door een reeks schrijvers (2 dln, 1888, 1891); F. W. Maitland, Domesday book and beyond (1897); A. Ballard, The Domesday inquest (1906); W. H. Stevenson, A contemporary description of the Domesday survey, in English Hist. Review, 1907.
