Heilige, kerkleraar, Franciscaan; eigenlijk: Johannes Fidenza (Bagnorea in Toscane 1221 - Lyon 15 Juli 1274), trad in 1238 in de orde der Franciscanen, studeerde te Parijs onder leiding van Alexander van Hales, verwierf in 1248 de licentia docendi en in 1253 de magisterstitel, doceerde te Parijs, ofschoon hij wegens de strijd om het onderwijsrecht der bedelorden eerst in 1257 officieel aangenomen werd. Pas 36 jaar oud (1257) werd hij tot generaal der Orde verkozen totdat Gregorius X hem tot kardinaalbisschop van Albano verhief in 1273; in deze waardigheid leidde hij het 2de Concilie van Lyon (1273), doch stierf de 15de Juli 1274 nog voor het einde van het Concilie.
Bonaventura is een persoonlijkheid als wijsgeer, theoloog en mysticus. Tijdens zijn verblijf te Parijs schreef hij zijn Commentarii in 4 libros Sententiarum (1250-’53) en Quaestiones disputatae, als ook zijn meesterlijke samenvatting van de theologie Breviloquium (1257). Trouwe voortzetter van de leer van Hugo en Richardus van St Victor en zijn leermeester Alexander van Hales, bewerkte hij de bloei van het Neo-Augustinisme in de wijsbegeerte. Omdat de studie van God het centrum vormt in zijn wijsbegeerte, is deze zo innig verbonden met de theologie. Kennis leidt tot liefde, die de mens brengt tot God. Naast St Thomas is Bonaventura de grootste theoloog der scholastiek.
Hij schreef tal van commentaren op de H. Schrift.
Bonaventura is evenzeer mysticus, zodat Leo XIII hem noemde „de Vorst der Mystiek”. Sixtus V schonk hem de titel Doctor seraphicus: „de serafijnse leraar heeft de hoogste problemen der theologie behandeld met zulk een innigheid en vurigheid, dat de H. Geest door zijn mond scheen te spreken”. De mystieke werken dateren uit de periode van zijn generalaat: Itinerarium mentis in Deum (de weg der ziel tot God, 1259), De triplici Via, Soliloquium. Deze werken beïnvloedden gans de mystiek der 14de eeuw.
Als generaal der Orde bewandelde hij vastberaden de middenweg, tussen de uitersten van een te lakse en te strenge opvatting, door de regel van St Franciscus zuiver te doen beleven. Hij verdedigde het armoede-ideaal tegen de aanvallen der universiteitsprofessoren van Parijs (Apologia Pauperum) en wordt terecht wegens zijn verstandelijk bestuur in deze moeilijke tijden de tweede stichter der orde genoemd.
Bibl.: Critische uitgave in 10 dln (1882-1902); P. Longpré, art. Bonaventure in Dict. de Spir.. t. I, c. 1768-1843 en in Dict. Hist. et Géogr. Eccl., t. IX, c. 741-788 (1937).
Lit.: E. Gilson, La Philosophie de S. B. (Paris 1929); M. de Wulf, Hist. de la Théol. Médiévale (Louvain 1936), blz. 112-127; E. Gilson-Böhner, Der H. Bonaventura (Hellerau 1929); Uitgebr. lit. in Überweg-Baumgarten (Geyer), Gesch. d. Philos., 2de dl (1928).
