is een gemeente in de Belgische provincie Brabant (912 ha), op golvende zandbodem gelegen, bekend door haar dennen en landbouw. Inw. 2399 (1944).
De gemeente werd opgericht in 1928 met delen van Testelt en Zichem. De befaamde Norbertijner abdij werd gesticht in 1134, deels op Brabants deels op Luiks gebied. Zij werd verwoest in 1574 en 1590, heropgericht onder Albrecht en Isabella, opgeheven in 1796 en hersteld sedert 1834; thans telt zij ongeveer 200 leden. De abdijgebouwen liggen op de grens van Brabant, Antwerpen en Limburg. Drukkerij; vermaarde Mariabedevaart; missiën vooral in Brazilië.In plaats van de 12de-eeuwse verrees er in de loop van de 18de eeuw een nieuwe abdij, vrij sober, volgens de Brabantse traditie van het laat-Barok, uit baksteen opgetrokken met pilasters en vensteromlijstingen uit zandsteen. Het Prelaten-kwartier uit 1712 is iets rijker van ordonnantie, vooral aan de beide gevels; de voor- en oostgevel bezitten een middenpartij door pilasterwerk verlevendigd (1739), de vensters zijn er ruimer dan in de overige gedeelten van het bouwwerk. Uit prenten blijkt dat de voormalige abdijkerk, uit de 12de eeuw, dezelfde vormen en ronde gevelramen vertoonde als die van Postel; de tegenwoordige kerk behoort tot de meest oorspronkelijke Vlaamse Barokkerken (1664-1701), gebouwd volgens plannen van den Antwerpsen architect Jan van den Eynde. Zij bezit een aanmerkelijk ingekort schip tegenover een zeer diep koor. Het uitwendige is geheel van natuursteen met geprofileerde banden; het sterk gerestaureerde portaal dateert uit het midden van de 14de eeuw, de toren met zijn bolle helmspits is van 1701. Het inwendige heeft een stergewelf, boven de bogen zijn woelige cartoccio’s aangebracht, aan de vieringspijlers leunen pilasters met Korinthische cannelures en kapitelen.
Het geheel vertoont een weldadige vermenging van Gothiek en Barok. In de sacristie bevindt zich een houten lambrizering uit de 18de eeuw door Foillan Houston uit Namen. Er is een rijk orgel met 4300 pijpen, verder mooi versierd koorgestoelte, marmeren altaren en schilderijen uit de 18de eeuw, o.a. van P. Verhaghen.
Lit.: Lefèvre, L’Abbaye norbertine d’A. (Averbode 1939); Valvekens, Een premonstratenzer abdij in het begin der 16de eeuw (Brussel 1936); Lefèvre, L’abbaye norbertine d’A. 1591-1797 (Louvain 1924); Notice sur l’association de N.-D. au Sacré Coeur . . . (Averbode 1884).
