van Philips II is de naam, die men geeft aan het besluit tot vervallenverklaring van Philips II als heer der Nederlanden, door de Staten-Generaal 26 Juli 1581 genomen. Men had al sinds 1575 daarvan gesproken, maar vele overwegingen hadden het besluit vertraagd; toen men er echter over dacht Frans van Anjou tot Heer te verheffen, moest men er wel toe overgaan.
Men stelde zich op het standpunt, dat de Gewestelijke Staten de eigenlijke souvereinen waren en dat de tyrannie van Philips recht gaf hem niet meer te gehoorzamen. Het besluit hiertoe, toentertijd genoemd plakkaat van verlatinge, werd genomen door de gedeputeerden van Brabant, Gelre en Zutfen, Vlaanderen, Friesland, Holland, Zeeland, Mechelen en Overijsel (dat eerst tegen geweest was) en is ook gebaseerd op de redenering, dat een vorst er is voor zijn volk en niet andersom. Daarna werd een nieuwe eed opgesteld, waarbij elk trouw zwoer aan de Geünieerde Nederlanden en daarmee van zijn eed aan Philips II was ontslagen, d.i. de eigenlijke afzwering.DR H. A. ENNO VAN GELDER
Bib).: Het besluit is gedrukt: Z. W. Sneller, Unie van Utrecht en Plakkaat van Verlatinge (Rotterdam 1929); J. H. P. M. van der Grinten, Het Plakkaat van Verlatinge, in: Verspreide Opstellen (1934) blz. 3-19.
