Saparoea, ook wel Honimoa en Liase genoemd, is een der Ambonsche eilanden in den Molukschen Archipel, en ligt in het noordwesten van Noesa Laut en in het oosten van Haroekoe. Zijne zuidpunt bevindt zich op 3° 39' Z. B., en het eiland heeft op eene uitgebreidheid van 2,3 geogr. mijl eene bevolking van omstreeks 12000 zielen, van welke ruim 7000 het Christendom hebben aangenomen. De bevolking is verdeeld over de hoofdplaats Saparoea en 15 dorpen, en slechts 3 van deze zijn door Mohammedanen bewoond. Ieder dorp der Christenen heeft er eene school, en de gezamenlijke scholen tellen meer dan 2000 leerlingen.
Het eiland bestaat uit 2 schiereilanden, en in het binnenland verheffen zich eenige bergtoppen, die evenwel niet hooger zijn dan 500 Ned. el. De bodem bestaat er hoofdzakelijk uit koralenkalk, en men heeft er veel bosch. Saparoea is na Amboina het belangrijkste eiland voor de kruidnagelcultuur, en men heeft er daarenboven eene groote menigte kokosboomen. De bewoners van het eiland worden beschreven als traag, trotsch, achterdochtig, eigenzinnig en oproerig, Zij kleeden zich doorgaans in een zwart gewaad. Het bestuur is er in handen van een radja onder het toezigt van een assistent-resident, die er voorzitter is van den landraad. Voorts heeft men er eenige Europésche ambtenaren en militairen.
In Mei 1817 ontstond op Saparoea een geweldig oproer, waarbij de geheele bezetting van het fort Duurstede, de resident en zijn huisgezin wreedaardig werden vermoord. Eene expeditie, onder den majoor der genie Beetjes derwaarts gezonden, werd met kracht afgeslagen, zoodat bijna al de officieren er sneuvelden of hun graf in de golven vonden, waarbij de adelborst 't Hooft met groote dapperheid de vlag redde, door haar zwemmende mede te voeren en door middel zijner pistolen, die hij er mede omwikkelde, in de diepte te laten zinken. Nu stevende het fregat „Maria Reigersbergen” van Amboina naar de Baai van Saparoea, om te onderhandelen, en later werd eene tweede expeditie derwaarts gezonden en aan land gezet. De troepen overweldigden eene verschansing, waarbij 3 officieren sneuvelden en o. a. kapitein Krieger gewond werd. Deze echter zette de onderneming door en rustte niet voordat hij Saparoea had ten onder gebragt, waarna de hoofden van den opstand gestreng werden gestraft. — De hoofdplaats Saparoea is de verblijfplaats van den radja, van den assistent-resident en van de overige ambtenaren. Hier heeft men voorts het fort Duurstede met eene kleine bezetting en eene bevolking van omstreeks 1400 zielen.
