Formulier noemt men een opstel of voorschrift, waaraan men zich in bepaalde gevallen bij het uitdrukken zijner denkbeelden, zoo mondelijk als in geschrift, te houden heeft. Er bestaan bijvoorbeeld formulieren voor de eedsaflegging (zie Eed) en voor vele andere verrigtingen in het maatschappelijk en godsdienstig leven (doopformulier, trouwformulier, gebedsformulier enz.). Ook geeft men den naam van formulier aan een geschrift, dat de opvatting der Christelijke waarheid in een of ander Kerkgenootschap uitdrukt; men noemt dit een geloofsformulier. Formulieren voor kerkelijke verrigtingen dragen ook wel den naam van liturgische. Over die, welke in de Nederlandsche Hervormde Kerk in gebruik zijn, bestaat eene merkwaardige verhandeling van Mensinga in het elfde deel der „Nieuwe werken van het Haagsche genootschap ter verdediging van de Christelijke godsdienst."
Het Formulier van eenigheid (Formula concordiae), het laatste symbolische boek der Luthersche Kerk, ontstond door de bemoeijing van keurvorst August van Saksen, om de oneenigheden uit den weg te ruimen, die na den dood van Luther waren ontstaan, doordien Keur-Saksen de gematigde rigting van Melanchthon volgde, en Neder-Saksen en Würtemberg zich aan de gestrenge Luthersche leer hielden. Genoemde Keurvorst belegde eerst te Torgau in 1576 eene vergadering van godgeleerden, waaraan Jacób Andreae uit Tübingen, Martin Ghemniiz uit Bronswijk, David Chytraeus, Andreas Musculus en Ohristoph Cornerus (Körner) uit Frankfort aan de Oder; benevens 12 theologen uit Keur-Saksen deel namen. Hier werd het „Torgauer Buch” opgesteld, doch door dezelfde mannen met Nicolaus Selnekker uit Leipzig in 1567 te Klosterbergen bij Magdeburg omgewerkt en met den naam van „Bergsche Buch” of „Formulier van eenigheid” bestempeld. Dit werd kerkelijk erkend in Keur-Saksen, KeurBrandenburg, 20 hertogdommen, 24 graafschappen en 35 rijkssteden, maar verworpen in Hessen, Zweibrücken, Anhalt, Pommeren, Holstein, Denemarken, Zweden, Nürnberg, Straatsburg, enz. De Keurvorst, wien deze zaak 80000 thaler kostte, liet dit formulier drukken en in 1580 tegelijk met de vroegere symbolische boeken der Protestantsche Kerk te Dresden in het licht verschijnen. Dat stuk is in het Duitsch opgesteld, maar werd later door Osiander in het Latijn vertaald.
Het is gesplitst in 2 hoofddeelen, — tekst en commentaar. Het eerste, doorgaans „Epitome” geheeten, bevat een overzigt der regels, waarnaar geschillen omtrent de leer beslist moeten worden. Daarna volgen in 11 artikels de beoordeeling en beslechting der godsdienstige oneenigheden onder de Lutherschen. Eerst wordt de twistvraag voorgesteld, daarna de regtzinnige opvatting in de „affirmativa” aangewezen, en eindelijk de verwerpelijke leer in de „negativa" afgekeurd en veroordeeld. Het tweede gedeelte, „Declaratio” genoemd, behandelt de artikels in onderling verband en is eigenlijk het „Torgauer Buch”, waaraan Andreae het „Epitome” ontleend heeft. Het belangrijkste tegenschrift van de zijde der R. Katholieken is dat van Bellarminus, getiteld: „Judicium de libro, quem Lutherani vocant concordiae (1729)”.
