El Escorial of het Escuriaal is de naam van het vermaarde klooster San Lorenzo-el-Real van de orde der Hiéronymieten in de Spaansche provincie Madrid (voorheen Segovia), 81/2 geogr. mijl van Spanje’s hoofdstad en nabij een evenzoo genoemd vlek met 2000 inwoners.
Het ligt ruim 1000 Ned. el boven den zeespiegel, onderscheidt zich door uitgebreidheid en groote pracht, en is zijn oorsprong verschuldigd aan eene gelofte van koning Philippus II omtrent de zegepraal, bij St.Quentin bevochten. Het vormt een vierkant ter lengte van bijna 250 en ter breedte van bijna 200 Ned. el, telt 7 torens, 15 deuren, 1110 vensters, bestaat uit 17 afdeelingen, en kan tegelijkertijd dienen als kasteel en als klooster. Het Hof vertoeft er doorgaans in den herfst.
Voorheen woonden er 200 monniken, doch thans staan de cellen ledig. Het geheele gebouw is opgetrokken van blaauw graniet. De hoofdkerk is gebouwd naar het modèl van de St. Pieterskerk te Rome en zijn koepel verheft zich ruim 100 Ned. el boven het marmeren plaveisel; er zijn 48 altaren, 2 orgels, kostbare fresco’s van beroemde schilders, en onder het hoogaltaar heeft men de begraafplaats voor het Koninklijk Huis.
De koepel van dien grafkelder is van brons; men bewaart er een groot, met diamanten en andere edelgesteenten versierd crucifix, en in het midden van den koepel hangt eene reusachtige vergulden lichtkroon, die bij gelegenheid eener teraardebestelling ontstoken wordt.
In de muren dezer achthoekige ruimte aanschouwt men in 25 nissen even zooveel zwart marmeren doodkisten, die gedeeltelijk het stoffelijk overschot van koningen en koninginnen van Spanje bevatten, gedeeltelijk nog ledig zijn. Hier rusten zij van Karel I (keizer Karel V) af tot Ferdinand VII toe, met uitzondering van Ferdinand VI, die te Madrid begraven werd. Niet lang geleden is het Escuriaal door een fellen brand gedeeltelijk vernield.
Het ontwerp van dit gebouw werd reeds door Karel de Groote gemaakt, doch eerst Philippus II, III en IV bragten het ten uitvoer volgens de teekening van Bramonte. Koning Philippus II stichtte er eene kostbare boekerij, welke door zijne opvolgers aanmerkelijk vermeerderd werd. Er zijn vele Arabische handschriften. De catalogus werd geleverd door Castri in zijne „Bibliotheca Arabico-Hispanica (1760-1770, 2 dln)”. Men heeft er nog meer dan 405 schilderijen, doch de beste zijn reeds lang overgebragt naar het Koninklijk muséum te Madrid. Het Koninklijk paleis vormt een zijvleugel van het geheele gebouw; het is niet zeer aanzienlijk, maar van binnen weelderig versierd. In het park verheft zich daarenboven La casa del Principe, — desgelijks een Koninklijk slot.
