Winkler Prins

Anthony Winkler Prins (1870)

Gepubliceerd op 04-07-2018

Chrzanowski (Adalbert)

betekenis & definitie

een Poolsch generaal, werd geboren in 1788 in het woiwoodschap Krakau, ontving zijne militaire opleiding te Warschau, nam als genie-officier op eene roemrijke wijze deel aan de veldtogten van 1812 en 1813, alsmede als kapitein bij den generalen staf in Russische dienst aan dien tegen de Turken in 1829.

Hoewel de Poolsche revolutie van 1830 weinig met zijne gevoelens strookte, zag hij zich weldra daarin gewikkeld; men belastte hem met de versterking van Zamosk, daarna met het commandement van Modlin, waarna hij in den aanvang van 1831 bij het corps van generaal Zymierski en vervolgens als chef van den generalen staf bij dat van Skrzyniecki werd geplaatst. Deze zond hem als brigade-generaal met 6500 man naar eene divisie in Volhynië, doch ongunstige omstandigheden noodzaakten hem, om zoo spoedig mogelijk naar Zamosk terug te keeren, vanwaar hij later eene aanzienlijke hoeveelheid geschut naar Warschau bragt. Bij Minsk behaalde hij voordeelen zonder daarvan gebruik te maken. Vóór het bezwijken van Warschau was hij onder Krukowiecki gouverneur der stad, ontbond de staatkundige genootschappen en stemde eindelijk vóór de overgave.

Hij bleef in de stad, begaf zich met een Russischen pas naar Parijs, zoo men zeide, met het voornemen, om zijne landgenooten tot den terugkeer naar Polen te bewegen, en trad vervolgens in zijn vroegeren rang weder in Russische dienst, waarna hij tot kolonel bevorderd werd.

De Democraten noemden hem een verrader des vaderlands, — voorzeker niet geheel ten onregte voor zoover hij ten tijde der revolutie steeds het nemen van krachtige maatregelen tegengewerkt en vóór onderhandelingen gestemd had, en toen zijne talenten wijdde aan de verdrukkers van Polen. In 1849 werd hij naar Turijn geroepen, om er behulpzaam te wezen bij de reorganisatie van het Piémontésche leger. Hoewel hij slechts den rang van luitenant-generaal bezat en zijne betrekking tot den mede te velde getrokken Koning onbepaald bleef, was hij in den noodlottigen 5-daagschen veldtogt van laatstgenoemd jaar toch eigenlijk de verantwoordelijke opperbevelhebber. Bij het bestuur dier krijgsbedrijven zocht men te vergeefs naar het beleid, waardoor Chrzanowski zich doorgaans onderscheidde; immers niet de Po-linie, maar Novara maakte hij tot het steunpunt zijner operatiën. Men zegt, dat hij zich heeft moeten schikken naar het verlangen der Democratische partij, welke op den 23sten Maart, den verjaardag van den voorgaanden aftogt der Oostenrijkers uit Milaan, aldaar wilde binnenrukken. In den slag bij Novara was het Piémontésche leger reeds gedeeltelijk omsingeld, toen hij nog op een hoofdtreffen peinsde, doch hij moest ijlings terugtrekken. Na dien veldtogt ontving hij zijn ontslag, waarna hij in geschrift rekenschap aflegde van zijne handelingen, tot 1851 in Sardinië bleef, zich daarna naar Frankrijk begaf, en eindelijk zich vestigde in Louisiana (Noord-Amerika), waar hij in 1861 overleed.

< >