Categorieën zijn in de wijsbegeerte bepaalde hoofdmomenten, welke dienen tot aanwijzing van den aard en de eigenschappen van het bestaande. Men vindt ze het eerst bij de Peripatetici, die er toe rekenden „Substantia, quantitas, qualitas, relatio, actio, passio, ubi, quando, situs, habitus”. De leer der categorieën werd door den invloed der Scholastieke wijsgeeren die der logica. De school van Leïbnitz en Wolff maakte er geen gebruik van ten behoeve der redeneerkunde, doch Davies zocht ze hierin weder op te nemen en stelde 7 categorieën vast, bevat in den hexameter „Quis? Quid? Ubi? Quibus auxiliis? Cur ? Quomodo ?Quando ?” Eerst Kant gaf echter aan deze van Aristóteles afkomstige leer over de oorspronkelijke begrippen een meer wetenschappelijken vorm, doordien hij aanwees, dat de categorieën, als immanente wetten van ’s menschen kenvermogen, overeenkomen met de logische functiën van het verstand, zoodat het aantal categorieën uit den aard der zaak volkomen bepaald is.
Hij noemt er 4, te weten hoeveelheid, hoedanigheid, betrekking en modaliteit. Terwijl hij alzoo de categorieën afleidde uit de rede, volgde Fichte een anderen weg, en zocht ze op te sporen uit het absolute ik. De nieuwe wijsbegeerte neemt de categorieën aan als de hoogste verstandelijke begrippen, maar ontkent, dat door haar het gebied der menschelijke wetenschap is beperkt.
