Winkler Prins

Anthony Winkler Prins (1870)

Gepubliceerd op 11-01-2018

Apotheose

betekenis & definitie

Apotheose een woord van Griekschen oorsprong, beteekent vergoding van een mensch, het plaatsen van dezen in de rij der goden, — derhalve eene plegtigheid, waardoor stervelingen tot den rang der goden worden verheven. Deze plegtigheid, door eerbied en dankbaarheid uitgedacht, maar door vleijerij en bijgeloof misbruikt, was in zwang bij de meeste volken der Oudheid, het eerst bij de Assyriërs, Egyptenaren en Perzen, en later bij de Grieken en Romeinen.

Bij eerstgenoemden was de apotheose doorgaans het gevolg eener godspraak. Zij viel ten deel aan dappere helden, aan de stichters van volkplantingen en steden, en de geschiedenis leert, dat sommige vorsten zich reeds gedurende hun leven goddelijke hulde lieten bewijzen en hunne standbeelden als voorwerpen van vereering in de tempels deden plaatsen. Bij de Romeinen was Romulus de eerste en langen tijd de eenige, die onder de goden werd gerangschikt, — Julius Caesar de tweede, en Augustus de derde. Na dien tijd werd de apotheose — doorgaans bij Senaatsbesluit — aan alle keizers toegekend, met uitzondering van Vespasianus. In de wingewesten viel die eer aan de proconsuls ten deel, zoodat men er weldra den spot meê dreef.

Bij de Romeinen droeg die plegtigheid den naam van consecratio. Zij werd op de volgende wijze volbragt: Nadat het lijk des overledenen verbrand en begraven was, werd zijn beeld, van was geboetseerd, eerst eenige dagen op een paradebed openlijk ten toon gesteld en met redevoeringen en liederen gehuldigd. Daarna werd het door jongelieden uit den stand der ridders en patriciërs in statigen optogt naar het Forum gedragen, waar een koor van knapen en maagden een lijkzang aanhief. Vanhier werd het beeld naar het veld van Mars gebragt en er op een brandstapel met kostbare reukwerken en specerijen aan de vlammen prijsgegeven. Op den top van dien brandstapel was een adelaar vastgebonden, die terstond de lucht kliefde, zoodra de vlam zijne banden slaakte. Deze vogel bragt, naar het gevoelen des volks, de ziel des overledenen naar den hemel. Na zulk eene consecratio werd den gestorvene goddelijke eer bewezen; priesters en tempels werden aan hem gewijd, men bragt hem offeranden en zwoer bij zijn naam. Eén van de fraaiste kunstgewrochten der Oudheid is de apotheose van Homerus in verheven werk op een zilveren beker. Ook heeft men nog een groot aantal afbeeldingen van Romeinsche apotheosen. Over het algemeen was den Christenen dat woord een gruwel, hoewel Prudentius in de 4deeeuw dien naam gaf aan een gedicht, waarin hij de goddelijke waardigheid van Christus verdedigde.

< >