Wanneer je wel eens een boek geleend hebt van iemand, die er een echte boekenverzameling op nahield, dan heb je misschien gezien, dat op den binnenband een los blaadje papier was geplakt, waarop de naam of de voorletters van den eigenaar van het boek voorkwamen en dikwijls een toepasselijke tekening erbij, een motto, een spreuk of zoiets, waaraan de eigenaar te herkennen was. Dit heet een ex libris en mensen, die veel boeken bezitten, plakken in ieder exemplaar zo’n blaadje, om te voorkomen, dat hun boeken wegraken.
Of dit met een ex libris nooit gebeurt, is een andere kwestie. De uitdrukking ex libris is Latijn en betekent „uit de boeken van...”.
In de 15e eeuw, toen het door de uitvinding van de boekdrukkunst mogelijk werd, om grote bibliotheken aan te leggen, kwamen deze blaadjes in gebruik. Er stond dan b.v. op „ex libris” en dan volgde de naam b.v. „Desiderii Erasmii”, wat zoveel betekende als: uit de boeken van Geert Geertszoon.Natuurlijk werd de ex libris later een soort mode, die vele mensen van elkaar overnamen; vooral in de 16e, 17e en 18e eeuw waren die boekplaatjes ware kunststukken, die dikwijls door bekende schilders of graveurs werden uitgevoerd. En in onzen tijd, nu men alles verzamelt, wat los en vast is, bestaan er ook verscheidene verenigingen, die oude, beroemde ex libris verzamelen. Ook is het in de laatste jaren weer meer en meer gebruik geworden, om artistieke ex libris te laten ontwerpen.
