De mysterieuze nachtzwaluw broedt in Nederland op heidevelden, zandverstuivingen en in open dennenbossen. Nachtzwaluwen broeden op de grond, op kale bodem. In de avond en nacht vangen ze grote insecten (nachtvlinders) tijdens de vlucht. De nachtzwaluw is een langeafstandstrekker die overwintert in tropisch Afrika. Zijn geluid is een zeer kenmerkende ratel.
Geluid
Karakteristiek ratelend geluid dat van ver te horen is. Meestal alleen in het donker en in de broedtijd te horen: "Tjurrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrr....urrrrrrrrrrrrrr." Slaat ook met vleugels tegen elkaar tijdens de balts. Als de man een vrouwtje ziet vertraagt de ratel. Roep een nasaal "Krullet".
Leefgebied
De nachtzwaluw broedt in Nederland op heidevelden, zandverstuivingen en in open dennenbossen. In Nederkand broeden ze op de Veluwe en in Brabant. Er zijn kleinere populaties in Drenthe, Limburg en Overijssel. Ook op enkele plaatsen in de duinen.
