beoefenaar van het kerkelijk recht, geb. 25 Dec. 1835 te Berlijn, werd 1863 buitengewoon hoogleeraar te Halle, 1865 te Berlijn, 1868 gewoon hoogleeraar te Kiel, 1872 te Berlijn, en was 1872—76 onder minister Falk bovendien in het ministerie van eeredienst behulpzaam bij de bewerking der kerkwetten der jaren 1873—76. 1877—78 en 1880—81 lid van den rijksdag (nationaalliberaal), vertegenwoordigde hij sedert 1889 de universiteit van Berlijn in het heerenhuis., Hij overl. 13 Dec. 1898. Voornaamste werken: Das landcsherrliche Patronatrecht gegenüber der kath.
Kirehe (Berl. 1856), Decretales PseudoIsidorianae ct Capitula Angilramni (eerste kritische uitgave van Pseudo-isidorus, 2 dln., Lpz. 1867), Die evang. Kirehe in Preuszen und die Eirrcerleibung der neuen Provinzen (Berl. 1867), Das Kirchenrecht der Katholiken und Protestanten in Deutschland (dl. 1—6, ald. 1869—89), Die Stellung der deutschen Staatsregienmgen gegenüber den Beschlüssen des Vatikanischen Konzils (1871), Die Orden und Kongregalionen der kath. Kirehe in Preuszen (1874).
