(Fr.: fraiser; Du.: fräsen; Eng.: to mill), verspanende materiaalbewerkingsmethode met als doel het vervaardigen van o.a. zowel rechte als gebogen profileringen, groeven, gleuven, en tanden (gesneden op de afwikkelfreesmachine, een tandwielfreesmachine met wormfrees).
Als snijgereedschap wordt een frees gebruikt. Frezen kunnen worden onderscheiden naar de constructie (frezen met een lichaam van snijmateriaal, op het lichaam gelast, gesoldeerd of gelijmd snijmateriaal of in het lichaam mechanisch bevestigd snijmateriaal), het verloop van het snijvlak (rechte, gebogen profielgebonden, of schroefvormig profielgebonden vrijloopvlakken), het verloop van de spaangroeven (rechte, rechts- of linkshellende, of zig-zag tanden) en de bevestiging (spil-, schacht-, pen- of flensbevestiging). Gebruikelijke benamingen voor de verschillende uitvoeringsvormen zijn mantel-, mantelkop-, meskop-, vinger-, schijf-, zaag-, hoek-, prisma-, halfbolle, schroefdraad-, afwikkelfrees enz. Als materiaal wordt zowel hardmetaal als snelstaal toegepast.Voor het uitvoeren van een freesbewerking wordt de frees op de freesdoorn van een freesmachine of freesbank gemonteerd en in een roterende beweging gebracht (snijbeweging). Het te bewerken stuk materiaal wordt bevestigd op de dwarsslede van de bank en daarmee langzaam onder de frees door of langs de frees gevoerd (voedingsbeweging). De bewegingsrichting van het werkstuk staat meestal loodrecht op de hartlijn van de freesdoorn.
Men onderscheidt gewoon frezen, waarbij het werkstuk beweegt tegen de draaiende frees in, en meelopend frezen, waarbij de druk nodig voor het snijden en de voeding dezelfde richting hebben. Het eerstgenoemde systeem wordt het meest toegepast, het tweede geeft gladder werk, maar vereist een zeer solide bevestiging van werkstuk en frees en bovendien een spelingvrij voedingsmechanisme. Wil men de door de schuine stand van de tanden ontstane axiale kracht op de freesdoorn vermijden, dan past men dubbele frezen toe met tegengesteld lopende tanden. Het frezen kan dikwijls in de plaats treden van schaven. Het heeft als voordeel dat er geen niet-snijdende terugloop is, zoals bij het schaven; als nadeel vaak een minder zuiver oppervlak. Dit laatste geldt meestal niet voor het frezen met kopfrezen, dat toegepast wordt bij verticale freesbanken en bij kotterbanken.
Bij het frezen van hout, waarbij vaak gebruik wordt gemaakt van losse beitels, moet rekening worden gehouden met de vezelige structuur. Men moet met de vezel mee frezen, teneinde splijten van het hout te voorkomen; de spil van houtfreesbanken moet dus in beide richtingen kunnen draaien. Het werkstuk wordt gevoerd langs een rechtgeleider, voor hol gebogen freeswerk langs een ringgeleider.
Freesmachines of freesbanken zijn werktuigen voor verspanende bewerking, waarbij de spanen worden afgenomen door frezen. Voor metaalbewerking kent men horizontale en verticale freesmachines, waarmee bedoeld wordt dat de freesdoorn horizontaal of verticaal gemonteerd kan zijn. Daarnaast kent men tandwielfreesbanken en kotterbanken, ook wel genoemd horizontale boor- en freesbanken. Bij de gewone freesbank voert de frees de snijdende beweging uit en het werkstuk, dat bevestigd is op een dwarsslede op de tafel van de bank, voert de voedingsbeweging uit. De dwarsslede kan verschillende snelheden krijgen, de frees verschillende toerentallen.
Voor het bewerken van schroefvlakken of schroefvormige sleuven gebruikt men universele freesbanken. Deze bezitten een draaibare freestafel om het werkstuk onder de spoedhoek te kunnen stellen. Het werkstuk moet bovendien draaibaar kunnen worden opgespannen, bijv. tussen twee centers of in een klauwplaat, teneinde het een langzaam draaiende beweging te kunnen geven. Soms zijn deze universele machines ook ingericht voor verticaal frezen.
Freesmachines voor houtbewerking zijn te onderscheiden in machines met verstelbare tafel, met verstelbare spil of met kantelbare spil. De toegepaste freesgeleiders moeten met het oog op de veiligheid verstelbaar zijn in de richting van de freesspil en de snijdiepte, en moeten waar mogelijk als spaanbreker fungeren. Aangezien de freesmachine met de zaagmachine tot de gevaarlijkste werktuigen behoort, dienen de veiligheidsvoorschriften strikt nageleefd te worden.