(Fr.: atome; Du.: Atom; Eng.: atom), het kleinste deeltje van een chemisch element dat met chemische methoden niet verder deelbaar is; met fysische methoden kan een atoom opgesplitst worden in elementaire deeltjes die echter in chemisch opzicht niets meer gemeen hebben met het oorspronkelijke atoom.
De inhoud van de term atoom is in de loop der eeuwen aanmerkelijk gewijzigd: enerzijds is hij geconcretiseerd van een wat vage wijsgerige speculatie tot een omvangrijk en goed gefundeerd weten, anderzijds is hij van een voorstelling vervluchtigd in het principieel onvoorstelbare, slechts mathematisch benaderbare (voorts zie Atoomfysica). Elk chemisch element bestaat uit één type atoom. Echter zijn niet alle atomen van een zelfde element precies gelijk: van elk type atoom kent men meer soorten met hetzelfde atoomnummer en gelijke chemische eigenschappen, doch verschillende massa, de isotopen van het desbetreffende element; de atomen van één bepaald isotoop zijn echter volledig gelijk aan elkaar. Isotopen kunnen worden gescheiden. In normale toestand is een atoom, dat met fysische methoden (diffusie, ultracentrifuge) is opgebouwd uit een kern met daaromheen elektronen, neutraal; wordt de neutrale toestand verstoord dan verkrijgt men een ion, dat ontstaat wanneer elektronen worden toe- of afgevoerd. Door deze wijziging veranderen ook de eigenschappen wezenlijk. Evenzo wordt het karakter van een atoom ingrijpend veranderd wanneer veranderingen in de kern plaatsvinden, als nl. het atoomnummer Z verandert.
Zowel gelijksoortige als ongelijksoortige atomen verenigen zich meestal tot moleculen die, ook indien ze uit verschillende soorten atomen bestaan, de kleinste eenheid van een chemische verbinding voorstellen.
De diameter van een atoom kan slechts bij benadering gegeven worden, daar de omhulling van de elektronen van de kern naar buiten niet scherp begrensd is. De atoomstraal bedraagt bij de kleinste atomen, zoals waterstof en boor ca. 0,08 nm, bij de grootste atomen, zoals cesium en francium ca. 0,3 nm.
De massa is nauwkeurig bekend; bij bijv. waterstof bedraagt zij 1,6733 × 10−23 g. Het aantal atomen is voor alle elementen gelijk indien berekend per mol; het aantal is onafhankelijk van de aggregatietoestand en is gelijk aan 6,023 × 1023 (getal van Avogadro). Voorts zie Atoommodel.