Dit spreekwoord is ontleend aan de Bijbel, of beter: aan een van de apocriefe boeken die sommigen tot de Bijbel rekenen. Het spreekwoord is waarschijnlijk gebaseerd op Jesus Sirach 33, vers 29, waar gesteld wordt dat de ledigheid veel kwaads heeft geleerd; in het Latijn: ‘multam enim malitiam docuit otiositas’.
Oorkussen is een verouderd woord voor ‘hoofdkussen’. In Nederland is het woord na 1870 niet meer voorgekomen (behalve dan in genoemd spreekwoord), maar in het dialect van West-Vlaanderen leeft het nog voort.Aanvankelijk had het spreekwoord een wat andere vorm: een leeg mens is een duivels oorkussen. De gedachte was dat een nietsnut een plek is waar de duivel zich graag neervlijt om allerlei kwaads uit te broeden. Of, in de woorden van Jacob Cats:
In een ledich hert (= hart), daar wascht ongure lust, en ’t is de rechte peul (= peluw), daer op de duyvel rust.
