Edelsteengrind of -zand, grind, dat edelsteenen bevat tezamen met een overmaat van waardelooze steentjes. Zij vormen een zoog. secundaire ligplaats voor de edelsteenen. Aanvankelijk werden deze gevormd in een mineraalgang of als bestanddeel van een gesteente.
Na het verweeren en uiteenvallen van het gesteente, de primaire ligplaats, heeft het stroomende water het gruis verplaatst en alle lichtere bestanddeelen verder weggevoerd, de onaanstastbare en zwaardere bestanddeelen, waartoe demeeste edelsteenen behooren, echter in kleine kuiltjes bijeengespoeld. De edelsteendelverij van vele landen heeft alleen de uitbuiting van zulke grindlagen tot doel. De riverdiggings uit den aanvang der Transvaalsche diamantmijnen, nog heden ten dage de diamantgraverij op Borneo en in Brazilië en de robijngroeven van Birma en Ceylon zijn eenige voorbeelden vand e winning van edelsteenen uit grind of zand.
