v. (mv.), organometaalverbindingen met als belangrijkste bestanddelen kwik en één of meer methylgroepen.
© Monomethylkwik wordt m.n. in waterig milieu gevormd uit kwik en kwikionen door de activiteit van micro-organismen. Doordat monomethylkwik lipofiele eigenschappen heeft en het gebonden wordt aan celbestanddelen, treedt accumulatie op bij waterdieren. Door omzettingen kan het vluchtige dimethylkwik worden gevormd, dat kan ontsnappen naar de atmosfeer. Daar kan bij lage zuurgraad (die b.v. kan ontstaan als gevolg van emissies van zwaveldioxide) door demethylering opnieuw monomethylkwik of anorganisch kwik worden gevormd. In het milieu meet men plaatselijk hoge concentraties monomethylkwik, wat leidt tot hoge gehaltes in o.a. vissen en schaaldieren.
De emissie van kwikverbindingen door de papieren houtpulpindustrie en de chloor-alkali-industrie draagt bij aan deze lokale vervuiling. Het gebruik van een aantal monomethylkwikverbindingen, waaronder monomethylkwik-dicyaandiamide als zaaizaadontsmettingsmiddel, heeft via stapeling in de voedselketens geleid tot sterfte van roofvogels. Om deze reden zijn methylkwikverbindingen voor de meeste toepassingen in Nederland verboden. De neurotoxische werking van monomethylkwik uit zich in het verlies van gevoel (handen, voeten), spiercoördinatiestoornissen (vooral benen), verlammingen, vernauwing van het gezichtsveld en achteruitgang van het gehoor. Doordat methylkwik de placenta passeert, heeft deze verbinding effect op het ongeboren kind; er kan zich b.v. debiliteit voordoen.
De aanvaardbare tijdelijke belasting met kwik voor de mens, vastgesteld door de World Health Organization, bedraagt 0,3 mg/week, waarvan niet meer dan 0,2 mg als methylkwikverbindingen (1978). Volgens een richtlijn van de EG (1974) is 0,01-0,125 mg methylkwik een aanvaardbare wekelijkse belasting.
