(Lydveldid Island), republiek in het noorden van de Atlantische Oceaan, omvattend het eiland Ijsland en een aantal kleinere eilanden, 102846 km2. Hoofdstad: Reykjavik.
BEVOLKING De IJslandse bevolking bedroeg in 1978 ca. 235000, van wie er bijna 28000 op het platteland wonen; de overigen wonen in steden en dorpen (Reykjavik 83380 inw.). De bevolkingsgroei bedraagt gemiddeld 1,3 % per jaar.
ECONOMIE De economische ontwikkeling ondervindt grote moeilijkheden door de hoge inflatie (50 % in 1979). De visserij blijft het belangrijkste bestaansmiddel; ter bescherming daarvan werd in 1975 de zone van 200 mijl vastgelegd. De moeilijkheden hierover met Groot-Brittannië werden bij het interimakkoord van 1.6.1976 bijgelegd. De geothermische energie blijft een zeer belangrijke rol spelen, zowel voor de opwekking van elektriciteit als voor het gebruik van stoom en heet water in de industrie en voor wijk- en kasverwarming. Geschat wordt dat tegen 1985 het elektrische produktievermogen 150 MW zal bedragen, tegenover slechts 2,5 MW in 1980.
POLITIEK Op 9.5.1974 ontbond premier Olafur Johannesson de volksvertegenwoordiging (Althing). Op 30 juni schreef hij nieuwe verkiezingen uit. De Onafhankelijkheidspartij, al eerder de belangrijkste partij in Ijsland, versterkte haar positie nog verder en verwierf 25 van de 60 zetels van de Althing. Geir Hallgrimsson, voorzitter van de Onafhankelijkheidspartij, werd de nieuwe premier. Een van de eerste maatregelen van de nieuwe regering was het voorlopig bevriezen van prijzen en lonen om de hollende inflatie (tot 40 %) terug te dringen. De regering kreeg zware oppositie van de communistische Volksalliantie te verduren.
De op 25.6.1978 gehouden verkiezingen leverden een nederlaag op voor de regerende coalitie, waardoor haar positie in het parlement uiterst wankel werd: 32 van de 60 zetels. De Volksalliantie en de Sociaal-Democratische Partij behaalden samen 28 zetels. De formatiepoging van de sociaal-democratische leider mislukte, doordat de Volksalliantie met de sociaal-democraten van mening verschilde over essentiële zaken, m.n. over de rol van de N AVO in Ijsland. De Volksalliantie is tegen de aanwezigheid van de Amerikaanse militairen. Na vijf mislukte formatiepogingen slaagde O.Johannesson van de Progressieve Partij op 31 aug. in de vorming van een regering van zijn partij, de Sociaal-Democratische Partij en de Volksalliantie.
De spanningen tussen de regeringspartijen leidden ertoe dat de Sociaal-Democratische Partij zich op 9.10.1979 uit de coalitie terugtrok. Deze wilde vooral de inflatie intomen, die op jaarbasis al ca. 45 % bedroeg. De Progressieve Partij en de Volksalliantie wilden in de eerste plaats de sociale voorzieningen voor de bevolking uitbreiden.
Op 15 okt. volgde de socialist Benedikt Gröndal Johannesson als eerste-minister op aan het hoofd van een socialistisch minderheidskabinet. De regering kreeg de opdracht het parlement te ontbinden en nieuwe verkiezingen uit te schrijven.
Bij de op 2-3.12.1979 gehouden verkiezingen verloren de Volksalliantie en de Sociaal-Democratische Partij resp. drie en vijf zetels. Steingrimur Hermansson, leider van de Progressieve Partij die de verkiezingen wonnen, slaagde er niet in een regering te vormen. Eind dec. 1979 werd Geir Hallgrimsson met een formatieopdracht belast. Na twee maanden van moeizame onderhandelingen vormde Gunnar Thoroddson op 8.2.1980 een coalitieregering waarin leden van de Onafhankelijkheidspartij, de Progressieve Partij en de Volksalliantie zitting hadden. Thoroddson is lid van de conservatieve Onafhankelijkheidspartij, die bij de verkiezingen winst boekte, maar zijn partij is tegen de nieuwe regering gekant. Zijn regering kan in de Althing op een meerderheid van 33 afgevaardigden rekenen.
Op 29.6.1980 is mevrouw Vigdis Finnbogadottir tot president van Ijsland gekozen. Zij kreeg 33,6 % van de stemmen van de ca. 140000 kiesgerechtigde burgers, waarvan er zo’n 90 % aan de verkiezingen deelnamen. Haar kandidatuur werd gesteund door de linkse partijen. Zij heeft zich meerdere malen uitgesproken tegen de Amerikaanse basis in Keflavik, een regelmatig in de IJslandse politiek terugkerende controverse. Finnbogadottir heeft verklaard dat zij zich zal inzetten voor de emancipatie van de vrouw en voor het bekend worden van de IJslandse cultuur.
