(soms geschreven als Vīja). (Sanskriet). Dit woord betekent “zaad” of “levenskiem”, zowel van dieren als van planten.
Maar de esoterische betekenis is veel ruimer en onvergelijkelijk diepzinniger en daarom zonder behoorlijke studie moeilijk te begrijpen. In het esotericisme wordt de term gebruikt ter aanduiding van de oorspronkelijke of oorzakelijke bron en het vāhana of voertuig van de mystieke impuls of drang van een leven, of van levens, om tot uitdrukking te komen wanneer na een pralaya of na een verduistering of ook tijdens een manvantara, de tijd voor een dergelijke zelfexpressie is aangebroken. Of het nu gaat om een kosmos of een heelal, om het opnieuw verschijnen van een god, een deva, een mens, een dier, een plant, een mineraal, of een elementaal, het zaad of de levenskiem waaruit ieder van deze voortkomt, wordt met de technische term Bīja aangeduid, en dit slaat bijna in gelijke mate op de levenskiem of het voertuig zelf, als op de drang tot zelfexpressie die door het zaad of de levenskiem werkt. Het verschijnen van een avatāra bijvoorbeeld is, mystiek en psychologisch, het gevolg van een impuls die ontstaat in Mahā-Śiva of in Mahā-Vishnu (al naar gelang van de omstandigheden), en die in beide gevallen erop is gericht een deel van de goddelijke essentie te openbaren, wanneer voor de wereld de geschikte periode voor het verschijnen van een avatāra is aangebroken. Of om een ander voorbeeld te noemen, wanneer tijdens de verschrikkelijke beproevingen van de inwijding uit de chela de ingewijde wordt geboren, zegt men dat deze pas opgestane Meester is geboren uit het mystieke Bīja of Zaad in zijn eigen wezen. De leer die met dit woord Bīja is verbonden, kan slechts op vluchtige en oppervlakkige wijze worden behandeld, aangezien ze in haar occulte en esoterische aspecten veel te diepzinnig is.
