De theosofische filosofie verdeelt het Heelal in twee algemene functionele delen — het ene is de bewustzijnskant, het verblijf of tehuis van alle zelfbewuste, denkende wezens in het grenzeloze Heelal, en tegelijk die wezens zelf; het andere is de stoffelijke kant van de natuur, die hun school, hun tehuis en ook hun arbeidsveld vormt. Deze zogenaamde stoffelijke kant is een praktisch oneindige verzameling van monaden of bewustzijnscentra, die deze bijzondere fase van hun evolutionaire reis doormaken.
Dit Heelal is dus een onmetelijk geheel van bewustzijnscentra in zijn beide functionele delen; en deze bewustzijnscentra noemen theosofen “monaden”. Het zijn entiteiten met een verschillende graad van bewustzijn, die de gehele oneindige ladder van het universele leven vormen; maar in die bijzondere fase, die zich afspeelt in wat wij mensen “stof” noemen, hebben de monaden die deze kant van het Heelal vormen en er deel van uitmaken, in de loop van hun zeer lange evolutionaire reis nog geen zelfbewuste krachten of vermogens verworven. Bovendien is wat wij “stof” noemen tenslotte in werkelijkheid een verzameling van deze monaden die zich in hun stoffelijke verschijningsvormen manifesteren als “levensatomen”.
De bewustzijnskant van de universele natuur, die eveneens uit ontelbare scharen van zelfbewuste entiteiten bestaat, werkt in en door deze andere of stoffelijke kant; want deze scharen van bewustzijnen openbaren zich door deze andere of stoffelijke functie of kant, door deze andere ontelbare scharen van jongere en lagere en embryonale entiteiten, die de levensatomen zijn — goden in embryo. Het Heelal bestaat daarom in feitelijke en letterlijke zin uit belichaamde bewustzijnen.
