Zaadleider; afvoergang die zaadcellen van de testis naar de penis of de gonoporus geleidt
Het linker en rechter vas deferens (ook ductus deferens) komen samen in de prostaat en verenigen zich met de urineleider (ureter). Vóór de prostaat eindigen de zaadblaasjes (vesiculae seminales) in de zaadleiders. Vanaf de prostaat tot de top van de penis wordt het sperma via de ureter geleid. Bij zoogdieren met een scrotum slingert het vas deferens zich eerst naar boven en dan naar beneden.
Het vas deferens ontwikkelt zich uit de gang van Wolff, die zowel in het mannelijk als het vrouwelijke embryo aanwezig is tot aan de tiende week. De gang van Wolff is feitelijk de afvoergang van de embryonale nier, de mesonephros. Omdat hij homoloog is met de nierafvoergang van andere gewervelde dieren wordt hij ook archinephridische ductus genoemd. Als de mesonephros degenereert verdwijnt bij de vrouw ook de gang van Wolff, maar bij de man treedt hij in verbinding met de ontwikkelende testis en wordt onder invloed van testosteron omgevormd tot vas deferens. Het vas deferens heeft dus een heel andere oorsprong dan de oviduct van de vrouw.
Bij dieren zonder penis (wormen, kreeften), eindigt het vas deferens in een gonoporus (geslachtsopening) in de huid. Kaakloze vissen (prikken, slijmalen) hebben geen vas deferens; zij lozen spermiën in het coeloom die het lichaam verlaten via poriën in de huid. Dit is waarschijnlijk op te vatten als de voorouderlijke situatie voor de gewervelde dieren. Het vas deferens van Vertebrata is dus niet homoloog met dat van ongewervelde dieren; het is in de evolutie pas later (uit een nierafvoergang) ontstaan.
