Monumenten in Nederland: Zuid-Holland

Ronald Stenvert, Chris Kolman, Saskia van Ginkel-Meester, Elisabeth Stades-Vischer, Sabine Broekhoven en Ronald Rommes (2004)

Gepubliceerd op 02-01-2020

Bedrijfsgebouwen in 's-Gravenhage

betekenis & definitie

Bedrijfsgebouwen. In 1881 bouwden J.H.F. te Poel en F.S.

Stoltefus voor hun onder meer in kerkmeubilair gespecialiseerde atelier Te Poel & Stoltefus het met symbolen van de kunsten versierde, wit gepleisterde eclectische atelier annex woonhuis Helmersstraat 142-44 (uitgebreid 1894 en 1900). Interessante pakhuizen zijn het voor kruidenier L.G.

Waterreus gebouwde vierlaagse pand Molenstraat 25d (1875) met waaiervormige bovenramen en het ijzerwarenpakhuis Veenkade 33 (1901) van de firma J. Hoogeveen & Co., met een door W.B. van Liefland in plastische jugendstil-vormen ontworpen gevel.

J.W. Bosboom ontwierp met neorenaissance-elementen de voorm. fabriek voor stoom- en andere werktuigen van de firma Spoor & Wijnvoord (Zoutkeetsingel 39; 1896, gerenoveerd rond 1990).

De voorm. 's-Gravenhaagsche Melkinrichting ‘De Sierkan’ (Antonie Heinsiusstraat 3-9; 1904, gerenoveerd 1987) is een bedrijfsgebouw met jugendstil-elementen naar plannen van J.F.L. Frowein.

Van de voorm. haardenfabriek Jaarsma (Fahrenheitstraat 339-341; 1906) wordt de brede gevel in rationalistische vormen geflankeerd door torenvormige blokken met tentdak en opengewerkte derde bouwlaag. Van de naar plannen van gemeentearchitect A.A.

Schadee tot stand gekomen voorm. (tweede) gemeentelijke gasfabriek (Trekvlietplein 1; 1905-'07) resteren het toegangshek met portiersloge, een fabriekshal (stokerij) en het kantoorgebouw met een tegeltableauvoorstelling van de gasfabricage.

Aan de overzijde van de straat staan de voorm. directeurswoning (Trekvlietplein 6a) en een dubbele dienstwoning (Trekvlietplein 12-14).

Het naar plannen van Schadee gebouwde gemeentelijke slachthuis (bij Slachthuisplein 1-3; 1908-'11) is als stadsvernieuwingsproject grotendeels gesloopt en vervangen door woningen en een stadsdeelkantoor (A. Rossi e.a.; 1995-'98).

Van de oude situatie resteren het toegangshek, de met achtzijdige hoektorentjes uitgevoerde portierswoningen en een klein vakwerkgebouw daarachter. Op het middenterrein is een kopie van de oorspronkelijke ijzeren overkapping van de bedrijfsstraat geïntegreerd in de nieuwe bebouwing.

De voorm. meubelfabriek Pander (Buitenom 6-7) vestigde zich in 1887 (gevelsteen) in de meelfabriek ‘Hollandia’. Bij een verbouwing en uitbreiding in 1915-'17, naar plannen van J.A.G. van der Steur, ontstond een groot fabrieks-complex met aan het Buitenom een neorenaissance-gevel met poortdoorgang.

Het in 1952 door Pander verlaten complex is in 1985-'90 verbouwd tot wooneenheden.

< >