Woonhuizen. Nog uit de 16de eeuw dateert het thans gepleisterde dwarse huis Kerkstraat 5 met zadeldak tussen topgevels en met geprofileerde vensternissen voorzien van gebeeldhouwde sluitstenen.
Blijkens de jaartalankers dateert het gepleisterde dwarse eenlaagspand Bleekstraat 36 uit 1654. In Makkum staan verschillende 17de-eeuwse diepe huizen met trapgevel, zoals Bleekstraat 14, met jaartalankers 1643, Bleekstraat 12, Bleekstraat 28, Turfmarkt 29, met toppilaster, Kerkstraat 17, met siermetselwerk in de boogtommels, en Vallaat 36 (1688).
Het huis Markt 7 heeft een gereconstrueerde trapgevel uit 1661 en een gereconstrueerde pui uit 1893. Uit de 18de eeuw stammen verschillende panden met hals-, klok- en lijstgevels.
Het diepe huis Vallaat 22 bezit een halsgevel met gebeeldhouwde natuurstenen klauwstukken in Lodewijk XIV-stijl en heeft een jaartalcartouche met het bouwjaar 1748. In de zijgevel bevindt zich een gevelsteen uit 1767, afkomstig van het pakhuis Brouwerssteeg 9.
Beide panden waren in bezit van de familie Kingma. Klokgevels met aanzetkrullen en kuifstuk hebben de huizen Kerkstraat 26 en 27, Voorstraat 11 en Turfmarkt 3.
Diepe huizen met een 18de-eeuwse lijstgevel zijn bijvoorbeeld: Vallaat 8, met ingangsomlijsting en laat 18de-eeuws Pruikmakershoek 12 en Kerkstraat 47 met omlijste ingang. De familie Tichelaar van de aardewerk- en tegelfabriek had lange tijd de huizen Turfmarkt 5 (kern uit 1669) en Turfmarkt 7 in bezit.
Deze huizen met respectievelijk een 19de-eeuwse en een laat-18de-eeuwse lijstgevel hebben in het interieur tegeltableaus en -lambriseringen uit de 18de en de 19de eeuw.
Vallaat 20 (gepleisterd) is een diep huis met een lijstgevel uit de eerste helft van de 19de eeuw.
Het grote dwarse huis Kerkstraat 35 stamt uit circa 1820 en heeft een lijstgevel met een ingangspartij voorzien van snijwerk en een klein fronton. Rond 1850 gebouwd zijn de lijstgevels van de in de kern mogelijk oudere diepe huizen Turfmarkt 31 en Turfmarkt 33 en de klokgevels van het eenlaagspand Kerkstraat 43 en het huis Bleekstraat 38.
Een bakstenen dakkapel hebben het dwarse eenlaagspand Kerkstraat 20 (circa 1860), met omlijste ingang, en het middenganghuis Krommesloot 15 (circa 1870).Verschillende huizen met lijstgevels uit de tweede helft van de 19de eeuw hebben daarachter mogelijk een oudere kern, bijvoorbeeld de huizen Voorstraat 9, Vallaat 6 en Vallaat 10; de laatste met een gepleisterde gevel in eclectische vormen uit circa 1880. Voorstraat 19 is een voorm. koetshuis (circa 1880) van de familie Britzel. De gebroeders Tichelaar lieten rond 1879 voor hun werknemers het dubbele eenlaagspand Turfmarkt 51-53 (circa 1879) bouwen. De uit 1881 daterende voorgevel van Krommesloot 11 is uitgevoerd in neorenaissance-stijl. Ds. L.
Touwenlaan 5 (1882) is een vrijstaand eenlaags huis in eclectische vormen, met een verhoogd middenrisaliet voorzien van een gebroken fronton. Ds. L. Touwenlaan 9 (circa 1930) is een blokvormige huis en Ds. L. Touwenlaan 30 (1932) is een ontwerp van E.A. van den Meer.
