Literatuur, Geschiedenis en Theorie

J.A. Dautzenberg (2009)

Gepubliceerd op 06-02-2017

rococo

betekenis & definitie

Kunststroming in de eerste helft van de 18e eeuw, die voortbouwde op bepaalde aspecten van maniërisme en barok. De term is een samentrekking van ‘rocaille’ en ‘coquille’, twee schelpen die veel gebruikt werden als model voor versieringen van interieurs en gebruiksvoorwerpen.

Dit geeft al aan dat het rococo vooral in de kunstnijverheid bloeide, zoals in de meubelindustrie (o.a. de Louis Quinze-stijl) en de porseleinfabricage (Dresdener porselein vanaf 1709, Sèvres-porselein vanaf 1738). De rococokunst is een decoratieve kunst: zwierig, bekoorlijk, gracieus, speels, galant. In de schilderkunst zijn Antoine Watteau (1684-1721), François Boucher (1703-1770) en Jean Honoré Fragonard (1732-1860) de belangrijkste vertegenwoordigers: idyllische taferelen, nimfen en saters, pasteltinten, sterk erotisch. Bekende schilderijen zijn: De pelgrimstocht naar Cythera (1717, Louvre, Parijs) van Watteau, Liggend naakt (1752, Alte Pinakothek, München) van Boucher, en De schommel (1766, Wallace Collection) van Fragonard. In de muziek wordt het vroege werk van Joseph Haydn (1732-1809) en Mozart (1756-1791) soms tot het rococo gerekend.

In de literatuur komt het rococo vooral naar voren in ‘kleine’ genres als epigram en sprookje. Een kenmerk is ook het door elkaar gebruiken van proza en poëzie en van verschillende stijlen (bijv. in het ‘komische epos’). Verder had men een voorkeur voor literatuur die zich afspeelde in een lieflijke fantasiewereld, zoals de herdersroman en het herderstoneel. Net als de schilderkunst is de literatuur sterk erotisch getint. Grote schrijvers heeft het rococo niet voortgebracht; het belangrijkste werk dat tot de stroming wordt gerekend is de roman Tristram Shandy (1759-67, 9 dln.) van Laurence Sterne. Daarin wordt gespeeld met alle gebruikelijke kenmerken van romans: de ikpersoon begint zijn verhaal negen maanden voor zijn geboorte, sommige pagina’s zijn helemaal wit, andere zwart; de hoofdstukken staan niet allemaal in de juiste volgorde, etc.. In Nederland wordt de dichter H.K. Poot (1689-1733) wel eens tot het rococo gerekend.

< >