is de wat verwarrende Nederlandse term voor zielsziekten. Ze berusten voor een deel op een bijzondere aangeboren of verworven aanleg, en leiden tot psychische afwijkingen van het normale.
Onder de verworven g. vallen hersenverweking als laat gevolg van syfilis, aftakeling van de hersenen door de ouderdom evenals stoornissen door acute of voorbije ontstekingen (koortsdelirium, gevolgen van hersen- en hersenvliesontsteking). De meeste g. ontstaan echter in de loop van het leven op grond van erfelijke aanleg; dikwijls worden ze ontketend door een psychische ervaring of reeks van ervaringen. Daar de geesteszieke zijn verstand niet meer gewoon kan gebruiken, zijn zijn houding en reactie ten opzichte van uiterlijke omstandigheden niet te voorspellen. Ook is het niet mogelijk hem via het verstand te beïnvloeden. Er is dus geen beginnen aan de patiënt door praten proberen te overtuigen van de onjuistheid van zijn waanvoorstellingen en zinsbegoochelingen, temeer daar hij tegenover zijn omgeving een diep wantrouwen koestert. De natuurgeneeskunde houdt zich alleen met g. bezig in zover deze het gevolg zijn van lichamelijke stoornissen en ziekten. Kneipp streefde een harmonie van de lichamelijke functie na door verbetering van de bloedsomloop, door afleiden van het hoofd, stimuleren van de bloedsomloop in de ledematen, van de werkzaamheid van de huid, van eetlust en spijsvertering, uitleiden van alle ziekte- en gifstoffen uit het lichaam. Hij trachtte het lichaam op de geest in te laten werken.
Niet grof te werk gaan, daarom beginnen met lichte en eenvoudige behandelingen als b.v. houtas-voetbaden, dampbehandeling voor de voeten, hooibloemenhemden. Dan overgaan op wassing van het gehele lichaam met azijnwater, wikkels om het onderlichaam, korte wikkels, omslagen om boven- en onderlichaam, zout- en azijnwaterhemden, Spaanse mantels. Sjaal, samen met voetwikkels, natte sokken of voetbaden, werkt goed afleidend van het hoofd. Op blote voeten lopen, dauw-, watertreden liet hij regelmatig doen. Lauwe zitbaden en dennenaaldbaden met later overgaan op koude baden en besproeiingen. Gezond basisdieet, reguleren van de spijsvertering, beweging en lichte arbeid in de frisse lucht.
Daarbij thee’s van alsem, duizendguldenkruid, heermoes, engelwortel. Het is moeilijk om geesteszieken volgens de natuurgeneeswijze te behandelen. omdat deze patiënten vaak geen goed inzicht in hun kwaal hebben.
