(meningitis): we onderscheiden een zacht hersenvlies, dat buiten om de gehele hersenmassa en op de grijze hersenschors ligt en een hard hersenvlies, dat de binnenbekleding van de schedel is. In de ruimte tussen deze twee is de hersenruggemergvloeistof.
H. ontstaat door direct overslaan van etteringen uit de omgeving, van voorhoofds- en kaakholte of van het oor door verslepen via bloed- en lymfebanen, bij steenpuisten aan neus en bovenlip, wondroos, influenza, longontsteking, tyfus, bloedvergiftiging en tuberculose. Bij directe zonbestraling op onbedekt hoofd kan een steriel ontstekende prikkeling van het hersenvlies ontstaan (zonnesteek). Hoofdpijn, sufheid en stijve nek zijn hiervoor aanduidingen. Epidemische h. of nekkramp wordt veroorzaakt door een bepaalde ziektekiem, de meningococcus. Koortsrillingen, hoge koorts, abnormale gevoeligheid voor pijn komen nog bij de reeds genoemde kenmerken. Ingevallen buik, stijve houding van de wervelkolom, spiertrekkingen over het gehele lichaam kunnen zich voordoen. Behandeling: tijdens de koorts vasten (thee-, sap- of fruitvasten). Afleiden van het hoofd: koude voetwikkels met azijnwater, wanneer ze warm worden vernieuwen.
Bij koude voeten eerst warme, droge voetwikkels, daarbij omslagen om boven- en onderlichaam of lendenwikkels, evenals koude kompressen op hoofd en nek, bij hoge koorts ieder uur afwisselen met wassingen van het gehele lichaam of van delen daarvan. Inwendig: 3 maal daags olijfolie.
