contŭli, collātum (conlātum), conferre,
I. samen- of bijeendragen, -brengen, aanbrengen, ophopen; overdr.. samenvatten, ut in pauca conferam, Cic. | (geld) bijeenbrengen, opbrengen, bijdragen, pecuniam, pecunias, Cic., ook absol., alci ad victum, Quint. | verenigen, vires in unum, Liv.; overdr., collatum omne helium est circa Corinthum, trok zich samen, Nep. | bijeenbrengen, in de onmiddellijke nabijheid brengen, capita, bij elkaar steken, Cic., gradum, naderen, Verg., in ’t bijz. (met vijandige bedoeling) castra propius, Liv., castra cum hoste, Liv., castra castris Cic., Caes., en zo arma cum alqo of inter se, handgemeen worden, Caes., Liv., ook manum, Liv., of manum cum alqo Liv., of ferrum et manus cum alqo, Cic., en gradum cum alqo, Liv., collato gradu, man tegen man, Tac., pedem cum pede en alleen pedem, elkaar te lijf gaan, Liv. (pedem conferre ook fig. van strijd voor het gerecht, Cic.), collato pede, man tegen man, Liv., signa, handgemeen worden, Cic. (ook fig. van een woordenstrijd), signa cum Alexandrinis, Cic., signis collatis, in een geregelde, werkelijke slag, Cic., Liv., collato Marte, in een gevecht van man tegen man, Ov., se viro vir contulit, ze stelden zich man tegen man, Verg., en absol., mecum confer, strijd met mij, Ov., praegn., certamina belli inter se, Verg., lites, de strijd aanbinden, Hor.; overdr., aan iemd meedelen, met iemd wisselen, sermonem cum alqo, Cic., consilia, Liv., alqd coram of inter se, Cic. | tegenover elkaar stellen, meten, vires, Liv.; (ter beoordeling) tegenover elkaar stellen, vergelijken, rationes, de rekening opmaken, afrekening houden, Cic. en (fig.) Sen., alqd cum alqa re, Caes., alqm cum alqo, Cic., parva magnis, Cic., vitam inter se utriusque, Cic.
II. a. in ’t alg., ergens heen dragen, - brengen, - keren, ergens heen verleggen, verplaatsen, conferre signa ad alqm, zich bij iemd voegen, Liv., maar (vijandelijk) signa in laevum cornu, zijn aanval op de linkervleugel richten, Liv., iter Brundisium versus, Cic., en vooral conferre se, zich begeven, vluchten, Cic., Caes. | overdr., se conferre m. ad of in, zich wenden tot, aansluiten bij, zich overgeven, wijden aan, se ad alqm, Cic., se in amicitiam et fidem (bescherming) alcs, Cic., se ad philosophiae studium, Cic.; (iets schriftelijk of mondeling) ergens bij voegen, opnemen, aanbrengen, alqd in commentarium, Quint., cur non confertis (neemt gij niet ook in het voorstel op) ne etc., Liv.; (op een bepaalde tijd) vaststellen, (tot . . .) uitstellen, omnia in mensem Martium, Cic.; (in een wetenschappelijke vorm enz.) brengen, totam Academiam ex duobus libris in quattuor, Cic., res Romanos Graeco sermone in historiafm, Iust.; aanhalen, exemplum, Ter.; (in een toestand) brengen, doen overgaan, verba ad rem, Ter., vand. poët. = veranderen, corpus in volucrem, Ov.
b. (een gift, kosten en dgl.) aanbieden, besteden, bestemmen, munera alci, Nep., pecuniam ad alqd, Cic., impendia in alqd, Cic. | overdr., (gedachten, neiging, werkzaamheid) ergens heen wenden, tonen, aanwenden, besteden, omnes suas curas in rem publicam, Cic., curam ad philosophiam, Cic., benignitatis plurimum in alqm, Cic., zelden van slechte zaken, maledicta in alqm, Cic., legem ad perniciem civitatis, misbruiken, Nep.; (iets ter uitvoering in iemds handen) geven, (aan iemd) opdragen, overlaten, rem ad alqm, Cic.; toekennen, toeschrijven, species istas hominum in deos, Cic.; ook aan iemd als oorzaak enz. toeschrijven, ten laste leggen, (op iemd) schuiven, culpam of causam in alqm, Cic.; confert (van meerderen conferunt), iets of iemd is voordelig, nuttig, dienstig, draagt er toe bij, non plus contulerunt lecti Cicero aut Demosthenes? Quint., rursus in alia plus prior confert (exercitatio), Quint.
