Jiří Antonin Benda (ook: Georg Anton Benda) (Staré Benátky 1722 - Köstritz 1795) was een Boheems violist en vroegklassiek componist uit een zeer muzikale familie.
Terwijl zijn broer Frantisek als violist en componist werkzaam was aan het hof van Frederik II van Pruisen in Potsdam, was Jiří van 1750 tot 1779 als kapelmeester en componist verbonden aan het hof van hertog Frederik III van Sachsen-Gotha. Bekendheid verwierf hij vooral met zijn Duitstalige melodrama's: Ariadne auf Naxos (1775) en Medea (1775). Mozart woonde in 1778 een Weense uitvoering van Medea bij en was razend enthousiast. Aan zijn vader schreef hij: 'Wat ik gezien heb is Medea van Benda; hij heeft nog een andere gemaakt, Ariadne auf Naxos, beide werkelijk voortreffelijk; ik houd zo van die twee werken dat ik ze steeds bij me draag.' Een derde melodrama, Pygmalion (1779), schreef Benda voor Wenen. De uitvinder van dit genre was de grote Franse schrijver-componist J.J. Rousseau, wiens melodrama Pygmalion (1770) het uitgangspunt vormde voor Benda. Met veel fantasie maakte hij gebruik van alle muzikale middelen die hem ter beschikking stonden. Incidenteel overlapte de gereciteerde tekst de muziek, maar doorgaans stond de tekst los van de muzikale tussenzinnen. Het rijke scala aan emoties in de tekst deed bij Benda een stroom van muzikale ideeën ontstaan. Wat de expressie betreft wist hij een hechte eenheid te creëren tussen beide elementen, mede door herhaald gebruik van dezelfde motieven wanneer dit relevant was voor de betekenis van de tekst. Voor het theater schreef Benda o.a. nog 5 Singspiele, waaronder een Romeo und Julie met een goede afloop!
Oeuvre
4 melodrama's, 5 Singspiele, 1 opera seria, 1 kinderoperette; toneelmuziek; ca. 100 cantates, 1 oratorium, 2 misdelen; 30 symfonieën; fluitsonates en klaviersonates.
