Romeinsch dichter. * 70 v. Chr. te Andes bij Mantua, † 19 v. Chr. te Napels. Zijn prille jeugd bracht hij door op de landerijen van zijn vader, hetgeen in herdersgedichten en landbouwpoëzie zijn weerslag heeft gevonden.
Doch eerst naderhand, toen de veteranen van Augustus (Octavianus) rijkelijk met landgoederen gedeeld werden, verloor ook V. zijn bezitting en kwam hij naar Rome. Daar werd hij opgenomen in den letterkundigen kring van Maecenas, waarin hij weldra de meest begaafde en toch ook de meest beminde bleek. Door zijn „Eclogae” of „Bucolica” had hij al naam gemaakt; maar op aanraden van zijn beschermer (die hem ook zijn landgoed terugbezorgde) voltooide hij in zeven jaren de „Georgica”. Van de Eclogae is de vierde de meest beroemde, omdat men er, tengevolge van merkwaardige coïncidenties, een voorspelling van den Messias in las.
Over de ware beteekenis van dit herdersgedicht twist men overigens nog steeds. De „Georgica” zijn een leerdicht over akkerbouw, veeteelt (apart te noemen: de, niet geheel juiste, behandeling van het leven der bijen).Dit alles openbaarde een diepe en rijke begaafdheid. Maar den vollen bloei zijner kunst beleefde hij in het groote epos „Aeneis”. Twaalf boeken beschrijven ons de lotgevallen van den Trojaan Aeneas, na den val zijner stad. De bedoeling is: verheerlijking van het pas heerschende geslacht der Iulii in den persoon van Augustus, maar verheerlijking tevens van het Romeinsche volk in zijn legendarische voorouders. Virgilius is in dit groote werk door en door religieus. Zijn dappere en wijze held is tevens de gehoorzame, in alles en vóór alles, aan den wil van de goden.
Het gedicht heeft een onmetelijken invloed uitgeoefend op de latere litteratuur, niet enkel van Rome, maar van heel Europa, speciaal natuurlijk van de Romaansche landen. Onze tijd brengt weer juist een verhooging van de enorme waardeering voor deze hoogedele kunst. De vertalingen in alle talen, ook in de onze, volgen elkaar op. En de scholen betalen aan V. nog steeds den cijns hunner hulde, zooals ze het al aanstonds deden in den tijd van Augustus. Slijpen.
Een schoone Historie van Virgilius De groote dichter is in de middeleeuwen beschouwd gaan worden niet alleen als profeet, die de geboorte van Christus zou voorspeld hebben, maar dan ook als toovenaar. Allerlei vertellingen over zijn tooverkunst, grootendeels afkomstig uit Napels, werden verzameld in een Franschen prozaroman, die in het Nederlandsch vertaald en uitgegeven werd als volksboek, voor het eerst in 1552.
V. Mierlo.