(natuurk.), spanning, die in het vrije oppervlak van een vloeistof optreedt, en tot gevolg heeft, dat het vrije oppervlak van een gegeven volume vloeistof naar een minimum streeft (voorb.: zeepbel, druppel, meniscus; zie ook → Capillariteit). Het lijkt alsof, bijv., een vallende druppel in een elastisch vlies (zijn oppervlak) hangt, dat aan den hals H doorbreekt, wanneer het gewicht van den druppel een zekere waarde aanneemt (zie fig. 1). Is o de o. der vloeistof (uitgedrukt in dynes per cm), r de straal van den hals (in cm) en P het gewicht van den druppel (in dynes), zoo is: P = 2? rσ. Er bestaat een empirisch gevonden betrekking tusschen r en de straal R van de buis, zoodat men, uit P en R, σ kan bepalen (druppelmethode ter bepaling van o.).
Andere methodes: stijghoogtemethode (→ Capillariteit); afrukkingsmethode (→ Adhesieplaat). De o. van een vloeistof vermindert met stijgende temp. en wordt nul bij de → kritische temp. Organische stoffen hebben, bij gewone temp., meestal een kleine o. (15 tot 45 dynes/cm), water een veel grootere (73 d.), kwik de grootste (480 d.). Een kleine hoeveelheid organische stof, in water opgelost, verlaagt in zeer hooge mate de o. van water (capillair actieve stoffen); bijv. alcohol in water, zie fig. 2.
In het grensvlak tusschen twee vloeistoffen in evenwicht heerscht een analoge kracht, grensvlakspanning genoemd (→ Capillariteit). De Block.Lit.: G. Bakker, Kapillarität und Oberflächenspannung, in: Handb. der Experimentalphysik (VI Leipzig 1928) ; H. Freundlich, Kapillarchemie (I 1932).