v. (-en; -je) [Mned. welken, vochtig worden]
I. Eig. massa verdichte waterdamp : de →: lucht is met -en bedekt; de -en trekken voorbij naar het westen; -en komen opzetten; -en pakken zich samen, ontlasten zich; de -en zijn een overgangsvorm van de onzichtbare waterdamp tot regen, mist, sneeuw of hagel; lichte, donkere -en: donder-, onweers-, regenwolk. Gez. donkere -en vertonen zich aan de politieke horizon, het ziet er in de politiek somber uit; een van een kind, een gezond, dik kind : er is geen -je aan de lucht, alles is zo goed als men het maar wensen kan of alles is veilig; er uitzien als een -, dik, fris en gezond; er vertoont zich een op zijn voorhoofd, een trek van ontstemming, droefheid; iemand in de -en verheffen, hem uitbundig prijzen; in de -en zijn, zeer verheugd, opgetogen ; Kaapse -en, Kaapwolken; uit de -en vallen, hoogst verbaasd, onthutst zijn. →: kerel, kind.
II. Metf.
1. Algm. wat op een wolk gelijkt : een rook-, stofwolk; er zijn -jes in het water, in de urine.
2. Inz.
a.grote menigte: een van pijlen, sprinkhanen, getuigen.
b. meestal vklw. vlek als een wolkje : een -je in het agaat; wolkagaat; een -je melk in de koffie, in de tee.
Enc. Het onderzoek van wolken kan aldus geschieden. Aan een ballon wordt een kleine zender opgelaten, die als antenne een stuk snoer heeft, dat in een verzadigde zoutoplossing gedrenkt is. Wanneer de ballon een wolk passeert, verandert ten gevolge van de vochtigheid der lucht de elektrische weerstand van deze antenne. Iedere halve sekonde wordt een signaal uitgezonden en aan de sterkte hiervan kan men dus de vochtigheid bepalen. Daar de ballon met radar gevolgd wordt is het op deze wijze mogelijk de begrenzingen der vochtige gebieden nauwkeurig vast te stellen, terwijl ook de vochtigheidsverdeling aldus bekend wordt.
