Jannes H Mulder

Schrijver op Ensie

Gepubliceerd op 03-08-2024

Geweten

betekenis & definitie

Geweten is het besef van het lijden van anderen en de verantwoordelijkheid om daarop te handelen. Het besef dat aan het kwaad dat een ander is aangedaan iets gedaan moet worden, vormt de kern van geweten.

Van jongs af aan ervaren mensen het leed van anderen, wat hen ertoe aanzet om op verschillende manieren te reageren, van troosten tot wegkijken. Gewetensvol gedrag manifesteert zich in goede gewoonten en gewetensbevestigende rituelen, zoals het doneren aan Giro 555. Dit sociaal gewaardeerde optreden komt voort uit een innerlijk besef van de noodzaak om iets voor anderen te doen. Conscientieus handelen wordt zowel door intern toezicht (de ik-plus of ik-reflectief) als extern toezicht (zoals surveillancecamera's) en door het idee van een Boze Oog van Hogere Machten aangemoedigd.

Geweten volgt over het algemeen de Gulden Regel van religies, aangevuld met tal van cultuurgebonden codes voor goed en heilig gedrag. Het niet volgen van het geweten leidt vaak tot gevoelens van schuldige nalatigheid, spijt, en wroeging. Gewetenloos gedrag, soms aangeduid als extreem zondig, immoreel, amoreel of duivels, is relatief zeldzaam.

Hoewel het mogelijk is om het geweten te onderdrukken, sussen of tot zwijgen te brengen door middel van zelfdeceptie, cognitieve dissonantie, of vals bewustzijn, blijft het geweten toch bestaan. Wat er ook gebeurt, het geweten blijft een constante factor in ons leven.