een klein Kasteel en Steedje, in het Kwartier van Overmaas, met een Rechtsgebied, dat geen van de minsten is, en, van ouds, tot aan het jaar 1239, zijne eigene Graaven gehad heeft. HENDRIK DE TWEEDE, Hertog van Braband, om dat de inwooners den toevoer, meer dan eens, benaderd hadden, ontnam, in dat jaar, den inwooneren hunnen eigendom, en stelde hen onder ‘t gebied van Braband; zo als men, uit de oude Geschiedenissen van Braband, zien kan.
In 1278 werd Daalhem, of Daalem, door den Heer WALRAM VAN VALKENBURG, behuwdbroeder van REINALD VAN NASSAU, Graave van Gelder en Zutphen, in ’t midden van den Winter, zeer streng belegerd, en met groote woede bestormd; ‘t welk te ligter geschieden kon, vermits de grachten rondsom zwaar met ijs bezet waren. Heer HERMAN VAN WITTEN redde die van Daalhem uit hunne benaauwdheid, zonder dat zulks zijn oogmerk was. Hij, met eenig volk, rondzwervende, en eenige huizen in brand steekende, vermoedden de Valkenburgers, dat de Hertog van Braband hun, met al zijne magt, op het lijf kwam; dus lieten zij af van stormen, en vlooden van daar.
In de maand van April des jaars 1568, werden, bij deze plaats, de Edele Heeren MONTIGNIJ, VILLIERS, CARLOO, en meer anderen, benevens twaalf honderd man, door ORANJE bijeen gezameld, op bevel van ALBA, door LODRON en D’AVILLA geslagen; in welke onheilen het gantsche land van Daalhem rijkelijk deelde. Dit landschap is, ingevolge het Partage-Tractaat van 1661, tusschen den Koning van Spanje en de Algemeene Staaten verdeeld.
Het Steedje, waarvan het gantsche landschap den naam ontleend heeft, ligt op een rotsachtigen berg, die uit een aangenaame valeie oprijst. Van muur en poorten zijn alleenlijk eenige geringe overblijfzelen te zien. Het getal der huizen aldaar is niet meer dan veertig. Het Kasteel staat op den top des bergs, waartoe men van de Marktplaats den toegang heeft. Weleer was het de verblijfplaats der Graaven VAN DAALHEM, en toen ongemeen sterk. In het jaar 1664, werd het, door den Commandant van Maastricht, ingenomen, en met Staats krijgsvolk bezet.
Ook is het, na de gezegde verdeeling, aan den Staat gebleeven. In 1673 werd het door de Franschen bemagtigd, en kort daarna geslecht.
De Kerk van Daalhem, die zo wel door de Roomsche als Gereformeerde Waalen gebruikt wordt, staat omtrent halfwegen den opgang van den berg. Het Gerecht aldaar bestaat uit den Drossaart, Schout, zeven Schepenen, Griffier en twee Burgemeesteren, die, jaarlijks, door de Burgers verkoozen worden.
Onder Daalhem behooren zes hooge Heerlijkheden.
Zie Chronijk van Braband. BAUDART, Nassausche Oorlogen. VAN HEURN, Beschrijving van ’s Hertogenbosch. BACHIENE, Geographie.
