Miljoenen jaren voor de eerste bloemplanten op aarde verschenen, werd de plantenwereld beheerst door paardestaarten en varens. In die tijd waren de varens nog zo groot als onze bomen.
Ze groeiden in dichte bossen en uit hun overblijfselen is in de loop der eeuwen onze steenkool ontstaan. Tegenwoordig is het aantal varens, vergeleken althans bij het aantal bloemplanten, zeer gering. Grote varensoorten komen alleen nog voor in sommige tropische wouden. De kleinere varens uit de gematigde streken groeien meestal in vochtige, schaduwrijke bossen.Varens brengen geen zaden voort. Ze vermenigvuldigen zich door middel van sporen, die ontstaan in kleine, bruine sporedoosjes. Bij de meeste varensoorten zijn die sporedragers te vinden aan de onderzijde van de bladeren. In sommige gevallen echter ontstaan de sporen op afzonderlijke steeltjes. Sporen zijn uiterst klein en worden gemakkelijk door de wind meegevoerd. Als ze terechtkomen op warme, vochtige bosgrond, ontkiemen ze en groeien ze uit tot nieuwe varenplanten.
Dat gaat echter niet ineens. Uit de sporen groeit geen varenplant maar een laag, hartvormig plantje ter grootte van een kwartje. De plantjes zijn zo klein, dat ze gemakkelijk over het hoofd worden gezien. Pas uit deze zogenaamde voorkiemen ontstaan tenslotte de nieuwe varens.
Varens hebben wortels, stengels en bladeren evenals de meeste bloemplanten. De stengel van de meeste varenplanten bevindt zich echter onder de grond. Knoppen op die stengel brengen bladeren voort, die vervolgens naar de oppervlakte groeien. Een jong varenblad, dat aan de oppervlakte komt, zit nog opgerold. Naarmate het groeit, ontrolt het zich.
Er zijn verscheidene soorten varens. Sommige ervan lijken helemaal niet op de varens, die in ons land groeien. Ze zijn echter te herkennen aan hun sporedragers en hun opgerolde jonge bladeren.