of Westphalen, in den eersten tijd der middeleeuwen het westgedeelte van het oude Saksen, tusschen Weser, Rijn en Eems, in tegenstelling van Oostfalen (zie dat art.), dat tusschen de Elve en de Weser lag. Toen Hendrik de Leeuw (1180) ' in den rijksban gedaan was, werd de aartsbisschop van Keulen met W. beleend, dat toen Hertogdom W. getiteld werd, 72 vierk. mijlen groot,en met 195,000 zielen bevolkt was.
Hier hadden de beruchte Veemgerechten hunnen hoofdzetel. Het bleef onder Keulen behooren, totdat het 1803 aanHessen-Darmstad toegewezen werd. De hing van W. (Westfälische Kreis), die met de ontbinding van het Duitsche rijk (1806) ophield te bestaan, bevatte al het land tnsschen Neder-Saksen, de Nederlanden, Thüringen en Hessen, en had den bisschop van Munster en den hertog van Gulik tot directeuren. Het Koninkrijk W. werd, krachtens de bepalingen van het tractaat van Tilsit, bij decreet van 18 Aug. 1807 opgericht door Napoleon I uit de door Pruisen afgestane landen bewesten de Elve, de landen van den keurvorst van Hessen, die van den hertog van Rrunswijk,benevens eenige daartusschen liggende stukken grands, en was in ’t geheel 692 vierk. mijlen groot, met destijds 1,946,343 zielen. Napoleon gaf dit koninkrijk aan zijnen jongsten broeder Jérôme (Jeronimus), die 15 Nov. 1807 aan dat land eene constitutie gaf, geschoeid op de leest der frausche. In 1809 braken op verschillende punten van dit koninkrijk opstanden uit, hetgeen strenge en drukkendepolitie-maatregelen ten gevolge had. In 1810 werd nog een gedeelte van Hanover toegevoegd aan W., da,t daardoor aangroeide tot 825 vierk. mijlen met 2,056,975 zielen. In 1813, na den slag bij Leipzig, werd W. door de Pruisen bezet; 1 Oct. werd door Tsjernisjeff het koninkrijk W. ontbonden verklaard, en 26 Oet. 1813 moest koning Jerome zijne residentie Cassel verlaten en het land, om nimmer daar terug tekeeren. Dadelijk daarop aanvaardden de regeeringen van vroeger het bewind weder over de verschillende bestanddeeien van het uiteengespatte koninkrijk. In 1815 werd daarvan een gedeelte toegewezen aan Pruisen, dat daarvan eene Provincie W. maakte, die circa 368 vierk. mijlen groot en thans met 1,620,000 inenschen bevolkt is, ingedeeld in drie regeeringsdistricten (Munster, Minden, Arnsberg), besproeid door de bevaarbare rivieren Weser (met Drentel en westläaische Werra), Eems, Lippe, Roer. De zetel van het provinciaal gouvernement is Munster, het middelpunt der spoorwegen in W. is Hamm.Weslfaalsche vrede noemt men de acte van 24 October 1648, waarbij de twee vredestraclaten werden afgekondigd, die kort te voren in twee steden van den voormaligen Ring van W. door den keizer gesloten waren ter beëindiging van den Dertigjarigen oorlog, nl. het tractaat van Osnabrück (6 Aug. 1648) en de Vrede van Manster (8 Sept. 1648), het eerste met Zweden, het tweede met Frankrijk. De beide overwinnaars (Zweden en Frankrijk) bleven daarbij in het bezit van al de door hen gemaakte veroveringen, terwijl ook voor hunne bondgenoolen de voordelige bepalingen niet waren vergeten; Zwitserland werd erkend als geheel onafhankelijk van bel Duitsche rijk, en de Vereenigde Nederlanden werden door Spanje erkend als onafhankelijke republiek, zoodat voor ons vaderland de Westfaalsche vrede (dat wil zeggen de Vrede van Munster) een einde maakte aan onzen 80-j. oorlog.
