Apoplexie, berust op een bloeding in de hersenen. Dikwijls ligt hieraan verlies van elasticiteit der vaatwanden (arteriosclerose) of verkalking die daarop volgt (atheroom) ten grondslag, terwijl de onmiddellijke aanleiding tot het bersten van het bloedvat kan zijn: bloedsaandrang naar het hoofd door gemoedsbeweging, spierinspanning, persen bij ontlasting, hoestbuien, enz.
De aandoening komt meestal voor bij mannen boven de 50 jaar. Alcoholmisbruik, syphilis, jicht en erfelijkheid spelen een rol in het ontstaan. Men spreekt ook van een „apoplectische habitus"; inderdaad ziet men de meeste gevallen van B. optreden bij corpulente personen, met korten, gedrongen lichaamsbouw. Verstopping van een bloedvat in de hersenen (embolie), geeft dezelfde verschijnselen.De aanval begint plotseling, in andere gevallen gaan voorboden vooraf, als hoofdpijn, duizeligheid, enz. Verschijnselen: plotseling optreden van bewusteloosheid; ademhaling diep en snorkend; gelaat dikwijls donkerrood. In zware gevallen gaat de bewusteloosheid in eenige uren of dagen in den dood over; meestal echter keert het bewustzijn langzamerhand terug. Dan pas wordt duidelijk de schade, die de aanval heeft aangericht, n.l. spraakstoornissen, verlamming van gelaat en ledematen, geesteszwakte enz. Deze stoornissen kunnen, als de aanval zich niet herhaalt, geheel of gedeeltelijk weer verdwijnen. De eerste hulp bij aanvallen van beroerte bestaat in het geven van een gemakkelijke ligging, met verhoogd bovenlijf en het leggen van koude compressen of ijsblaas op het hoofd. Verder zende men zoo spoedig mogelijk om een geneesheer.
