Overspelig. Duidt op copulatie buiten het huwelijk, zoals in ‘buitenechtelijke relatie’ en ‘buitenechtelijk kind’. Voor dit laatste gebruikte men in de zestiende eeuw de verbloemende uitdrukking ‘een kind rapen’. In een klucht uit die periode komt de volgende zinsnede voor: Tck heb by Onsen lieven Heer niet geslaepen Om kinderkens te raepen.’ In verband met ‘buitenechtelijk verkeer’ hoorde je ook wel eens de uitdrukking ‘zonder speelman bruiloft houden’.
Overspel heeft altijd al een afkeurende gevoelswaarde gehad, alleen al het voorvoegsel ‘over’, dat ‘in strijd met, tegen’ betekent. Wie het zevende gebod schond en zijn vrouw of man ontrouw was ging gewoon ‘het huis uit’ of ‘buiten de deur’ zoals dat vroeger heette. Dergelijke vage formuleringen moesten de scherpe kantjes van het begrip overspel afvijlen.
Niet zozeer Multatuli’s buitenechtelijke relaties, evenmin zijn desastreuze goklust, zelfs niet de bittere armoe waarin zijn vrouw en kinderen leefden dat alles was trouwens grotendeels bekend -, maar zijn megalomane machtsdromen vormen een van de schokkendste aspekten van Hans van Stratens Multatuli-biografie.
De Standaard, iy-08-95
Ook hij had er lucht van gekregen dat de pers aan het neuzen was in zijn privé-verleden. Kort daarna werd bekend dat de volksvertegenwoordiger uit Idaho, Helen Chenoweth, een buitenechtelijke relatie heeft gehad.
Gazet van Antwerpen, 18-09-98
Sinds de Oranjes zich vanaf Willem I (1813) koning noemen, hebben hun buitenechtelijke vrijages aanmerkelijk ernstige consequenties gehad, voor de verantwoordelijke ministers en kabinetten, maar vooral ook voor het aanzien en de reputatie van de natie.
Vrij Nederland, 19-02-2000
