Nieuwe Groninger Encyclopedie

P. Brood, A.H. Huussen en J. van der Kooi (1999)

Gepubliceerd op 20-09-2021

Zegel

betekenis & definitie

Afdruk van een zegelstempel (matrijs) in was (vaak met kleurstof), lak (pas sinds de 18de eeuw) of metaal. Het kan verschillende functies hebben: de voornaamste zijn het authentificeren van een oorkonde en het sluiten van een brief.

Grootte, kleur (rood voor soevereinen en hun vertegenwoordigers) en wijze van bevestiging kunnen een indicatie van de status van de zegelaar en van het stuk geven. Eén zegelaar kan beschikken over verschillende zegels i.v.m. verschillende functies.In Groningen beschikten verschillende gemeenschappen (instellingen) over een zegel: de terrae afzonderlijk of als universitas: de Opstalsboom, de stad, de kloosters, de waterschappen en daarnaast individuen: pastoors, kloosteroversten, hoofdelingen, voogden van de verschillende kerken en kerkelijke instellingen en een beperkt aantal leken. De meest gebruikte methode om een zegel te bevestigen was sur doublé queue, waarbij een strook perkament door de plica van de oorkonde gehaald werd, waarop was werd gegoten en vervolgens gestempeld (soms aan beide zijden: contrazegel). Daarnaast werd de bevestiging sur simple queue gebruikt, waarbij een strook perkament gedeeltelijk van de oorkonde werd los geknipt en door een of twee snedes in het perkament werd gehaald waarna dezelfde procedure volgde.

Het stadszegel van Groningen werd uitgevoerd in groene was en vertoonde een afbeelding van de Sint-Maartenskerk; werd vaak voorzien van een contrazegel. De stad beschikte verder over een klein zegel of secreet en maakte bovendien gebruik van een opgedrukt zegel.

Lit.: A.T. Schuitema Meijer en W.K. van Veen, Zegel, wapen en vlag van de stad Groningen (Groningen 1965).

< >