Nieuwe Groninger Encyclopedie

P. Brood, A.H. Huussen en J. van der Kooi (1999)

Gepubliceerd op 20-09-2021

Werkverschaffing

betekenis & definitie

Groningen werd en wordt dooreen grote mate van werkloosheid geplaagd. Vooral de zuivere akkerbouwgebieden kenden de jaarlijks terugkerende seizoenswerkloosheid.

In periodes van laagconjunctuur liep ook de werkloosheid op. Zo telde Groningen in 1937 ruim 17.000 werklozen. Werkverschaffing werd door de burgemeester van Delfzijl, Jan Buiskool (1922), gezien als remedie. Hij werd in 1923 dan ook benoemd tot rijksinspecteur voor de centrale werkverschaffing in Groningen. Door het seizoenskarakter van de werkloosheid werd vooral in de herfst en in de winter in werkverschaffingsprojecten gewerkt (in de zomer bood de landbouw werk). Zo begonnen in 1924 de ontginningswerken in het Weenderveld.

Het project breidde zich later uit naar o.a. het Rhederveld, Sellingerbeetse, Laude en Jipsinghuizen (de beruchte ‘hel van Jipsinghuizen’). In totaal werd tussen 1924 en 1939 ruim 3.049 ha land ontgonnen. Andere projecten waren o.a. de ontginning van de Tolberter Petten bij Leek, het graven van het Van Starkenborghkanaal (1933-1936) en de inpolderingen aan de Waddenkust en de Dollard (de ‘slikken’).Ook na 1945 bleef de werkloosheid in de provincie Groningen hoog. De overheid greep opnieuw naar het middel van werkverschaffing, maar nu onder de naam Dienst Uitvoering van Werken (DUW); de arbeiders spraken echter spottend van Door Uitputting Winst. Naast het onregelmatige werken in de landaanwinning werden arbeidskrachten in verschillende gemeentes ingezet op cultuurtechnische werken als drainage, grondverbetering en de aanleg van verkeerswegen, rijwielpaden en ijsbanen. De DUW werd in juli 1954 beëindigd. Daarna werden de arbeidsbureaus meer ingeschakeld bij de arbeidsbemiddeling. Na 1954 vestigden zich ook filiaalbedrijven van grote ondernemingen van buiten Groningen in het oostelijke deel van de provincie (Philips, Akzo).

Lit.: C. Stolk, Slikken of stikken, 1939-1955: werkverschaffing in Groningen (Scheemda 1993); J. Hofman, ‘Werkloosheid en werkverschaffing’ in: P. Hoekman, J. Houkes en O. Knottnerus (red.), Een eeuw socialisme en arbeidersbeweging in Groningen 1885-1985 (Groningen 1986) 184-196: C. Stolk, De hel van Jipsinghuizen 1924-1939: werkverschaffing in Groningen (Scheemda 1984).

< >