Dorp pal ten N.W. van Leek, ten Z. van de rijksweg A7 tussen Niebert en Midwolde; het werd vroeger doorkruist door de goederenspoorlijn Groningen-Drachten. Betekenis: Te Oldebert = in de oude buurt; Niebert = nieuwe buurt.
Komt tot uiting in de Oldebertweg, zet zich voort in Leek als Tolberterstraat. Ten W. van het dorp en Leek loopt het Tolbertkanaal zuidwaarts tot Diepswal, waar het uitmondt in het Leeksterhoofddiep; gegraven in 1905. In 1944 vond in de gronden van de Tolberterpetten een ruilverkaveling plaats, in 1949 gevolgd door de oprichting van het gelijknamige waterschap. Nu Polder Tolberterpetten ten N. van Tolbert en de A7, ingeklemd tussen de wateren Feithswijk in het W., Matsloot in het N. en Traansterwijk in het O., alsmede door de Noorderweg in het Z.De kerk en het onderstuk van de toren dateren uit begin 13de eeuw; het koor is ouder dan het schip, rond 1200. Het bovenstuk van de toren dateert van rond 1600. De zadeldaktoren bevat een klok uit 1660, gegoten door Jurjen Balthasar. Het interieur (19de eeuw) omvat onder andere een avondmaalstafel uit de 17de eeuw en een orgel uit 1867, gebouwd door Petrus van Oeckelen. De vloer van het schip bestaat uit gele Friese klinkers.
De borg Auwema werd bewoond door leden van het gelijknamige geslacht; gesloopt tussen 1756-1762. Restaurant De Postwagen dateert van 1780. Jaarlijkse paardenmarkt van bonte paarden.
Omstreeks 1500 Oldebert, to Olderbarth, to Olde-buert, Tolbert.
Lit.: K. Jalvingh (red.), 125 Jaar openbaar onderwijs Tolbert (Tolbert 1987); Formsma, Ommelander borgen en steenhuizen, 400-402; H.H. Gaaikema, Leek in oude ansichten, waarin aßreeldingen van het dorp Tolbert (3de druk; Zaltbommel 1986); B. Hovinga e.a., Tolbert, Het Oalerliek Dörp; historie van het oudste dorp van Vredewold (Tolbert 1983); J. Cazemier jr., De kerk van Tolbert (Tolbert 1982).
