Gron.: Soaksum.
Dorp in de gemeente Zuidhorn tussen Oldehove en Ezinge. Tussen het plaatsje en het Reitdiep ligt de Saaxumer polder, aangelegd in 1794 en 154 ha groot. De wierde, 10 ha in omvang, is in 1917 deels afgegraven. Saaksum is een beschermd dorpsgezicht.
De huidige, op de fundamenten van haar voorgangster gebouwde kerk dateert van 1849, de laatgotische toren van 1550. De preekstoel uit het tweede kwart van de 17de eeuw komt uit de vroegere kerk. Het huis Alma (Heralma) werd in 1583 door de Groningers vernield en is waarschijnlijk niet meer opgebouwd.
De meest geaccepteerde naamsverklaring is Saksenheem (vgl. Englum en Fransum); oudere schrijfwijzen zijn Saaxem en Saaxum. In de Middeleeuwen Sasheim, Sahsingenheim, Sahsinghem, in Saxenheim.
Schimpnaam voor de inwoners: Spekvreters.
Lit.: Saaksum, gemeente Oldehove; toelichting bij het besluit tot aanwijzing van Saaksum als beschermd dorpsgezicht (Zeist 1988); Formsma, Ommelander borgen en steenhuizen, 338-339; C.O. Jellema, Saaksum (Bedum 1986); R. Steensma, ‘De kerk en toren te Saaksum’, Publicatie Stichting Oude Groninger Kerken nr. 10 (1973) 191-199.
