Nieuwe Groninger Encyclopedie

P. Brood, A.H. Huussen en J. van der Kooi (1999)

Gepubliceerd op 20-09-2021

Pelleboer, jan hendrik

betekenis & definitie

(’s-Heerenbroek 1924 - Paterswolde 1992)

Weerman voor tal van (inter-) nationale media. Via de wereldomroep wereldwijd te beluisteren; zijn hoge ‘rurale’ stem was zéér herkenbaar. Trad in zijn geboortedorp al in 1934 als weerman op door weersverwachtingen aan de schuurdeur van het plaatselijke café te nagelen. Al vroeg zocht hij contact met het KNMI; de eerste brief dateert van oktober 1940. Drie jaar later verrichte hij waarnemingen voor deze weersinstelling; ’s-Heerenbroek werd een termijnstation voor waarnemingen van temperatuur, wind, regenval en zonneschijn. In augustus 1945 kreeg Pelleboer een interne opleiding in De Bilt, twee maanden later werd hij assistent van de meteorologische dienst op het vliegveld Eelde.

Daarnaast werd hij in 1947 weerkundig journalist, eerst bij de Zwolse Courant, vlak daarna bij het Nieuwsblad van het Noorden. Dit nevenwerk bracht hem in 1954 in conflict met het KNMI. Hij nam ontslag en werd zelfstandig weerman en freelance journalist. Ook gaf hij tal van lezingen over het weer. Bij het Nieuwsblad werd hij naast weerkundige ook sportjournalist. Tot zijn dood bleef hij aan de krant verbonden.

Zijn grote verdienste is geweest dat hij het weer voor een breed publiek begrijpelijk maakte. Het aantal periodieken en radio- en TV-omroepen waaraan hij verbonden was, is talrijk. Hij gaf zijn stem o.a. aan de TROS, Radio Nederland Wereldomroep en Radio Noord, later tevens Radio Drenthe. In zijn woongemeente Eelde ontplooide Pelleboer zich op vele terreinen: als hoofdredacteur van het weekblad Dorpsklanken (1956-1986), fotograaf, conferencier, organisator en politicus; verder bekleedde hij tal van functies in het verenigingsleven. Mede-auteur van het eerste boek over de gemeente Op weg door Eelde, Paterswolde, Eelderwolde (1972), daarvoor schreef hij reeds een dorpsgids (1963). Pelleboer publiceerde een aantal populair-wetenschappelijke meteorologische werken: Wat voor weer? (1976), Volksweerkunde, klopt het of niet? (1976), Extremen in Noord-Nederland (1977).

Weet je weertje (1980), Weerboek, extreme weersituaties van de laatste twee eeuwen in Nederland (1983), Vakantieweerboek (1984) en Volksweerkunde (1989). Zijn telefonische weerlijn leverde 4.000 telefoontjes per dag via zestien telefoonlijnen op. Juist toen hij aan de afbouw van zijn loopbaan wilde beginnen, werd hij getroffen door een hartstilstand. Jan Pelleboer was ridder in de Orde van Oranje Nassau (1989).

Lit.: C. Schaafsma, 'Pelleboer, Jan (1924-1992)' in: Drentse biografieën 5 (Groningen 1997), 112-118; C. Schaafsma en A. Odding, Jan Pelleboer, weerman en dorpsmens (Bedum 1995).

< >