Tweede lid van de provincie Stad en Lande (1595-1798); als politieke eenheid uit de historische landschappen Hunsingo, Fivelingo en de gebieden ten Z. en W. van het Reitdiep ontstaan in de tweede helft van de 16de eeuw onder invloed van de politiek-economische tegenstellingen tussen de stad Groningen en de kleigebieden. Oorspronkelijk geheel Fries gebied.
De Friese taal werd hier ten gevolge van de oriëntatie op Groningen en zijn Noordwest-Duitse achterland in de 15de eeuw door het Nederduits of Nedersaksisch (zie Fries) verdrongen. Het Friese bewustzijn kreeg nieuwe impulsen in de 16de eeuw, in de strijd tegen de stad. Dit kwam o.m. tot uiting door het aannemen van een eigen wapen van blauwe en witte banen met als harten gestileerde rode plompebladen, die de oude onderdelen van Hunsingo, Fivelingo en het Westerkwartier symboliseren.Ondanks de voortdurende twisten in de 17de en 18de eeuw vergroeiden Stad en Ommelanden toch tot één gewest, waarin het Friese verleden langzamerhand uit het bewustzijn verdween. De in de Bataafs-Franse tijd gangbaar geworden benaming ‘Groningen’ als provincienaam is hiervan een goed bewijs.
