Gron.: t Foan.
Dorp in het N.O. van de gemeente Grootegast (vroeger Oldekerk). De wegen naar Zuidhorn en Enumatil heten beide Fanerweg, over het Hoendiep ligt in de gemeente Zuidhorn de Fanerbrug. Tussen de genoemde wegen en het diep ingesloten ligt de Fanerpolder, ten Z. van het gehucht het Fanemerland. Ook ’t Faan, wat ’t Veen betekent ter onderscheiding van 't Zandt, dat in de nabijheid ligt.
De voormalige kerk werd in 1613 vernieuwd, op het einde van de 18de eeuw niet meer benut en in 1827 afgebroken.
Het huis Bijma werd gesloopt in 1860. Het dorp is bekend door de sodomieprocessen, in 1731-1732 gevoerd door Rudolf de Mepsche.
Oude, middeleeuwse, schrijfwijzen: Phane, to Fanum, to Faen. Van Oudfries fan = veen.
Lit.: Rondom de kerk van Niekerk. Het kerkgebouw vanaf de 12e eeuw: een tijdsbeeld van Niekerk, Oldekerk en Het Faan omstreeks 1827 (Oldekerk 1996); Formsma, Ommelander borgen en steenhuizen, 103-106.
